Жыбартоўшчына. Сядзіба Дамейкі

У Дзятлавіцкім раёне недалёка ад раёнага цэнтра знаходзіца сядзіба Жыбартоўшчына. Сядзіба належыла вядомаму беларускаму роду Дамейкаў.

Сядзіба была пабудавана на беразе ручая, які ўпадае ў раку Нёман. У падмурку палаца ўмураваны памятны камень, на якім знаходзіцца даты пабудовы сядзібы «1819 R. Ignacy Domeyko». Пасля вайны ў сядзібе знаходзілася медыцынская ўстанова. На доме ўсталявана памятная шыльда з надпісам: «Тут у 1884 – 1888 гады жыў вядомы ў свеце вучоны, нацыянальны герой Чылі Ігнат Дамейка». Дом мураваны, аднапавярховы, прамавугольны ў плане. На высокім каменным падмурку. Каля дома быў сад і вадаём.

 Ігнат Дамейка (1802 - 1889) – навуковец і пісьменнік, грамадскі дзеяч, сябра таварыства філаматаў, навуковец і мемуарыст. Нарадзіўся ў маёнтку Мядзвядка Навагрудскага ўезда. Маці Дамейкі была роднай цёткай Марылі Верашчакі, якую пакахаў паэт Адам Міцкевіч. Маці была таксама сваячкай нацыянальнага героя Тадэвуша Рэйтана і Тадэвуша Касцюшкі.

 Навучаўся ў Віленскім універсітэце, дзе прымаў удзел у таемнай грамадскай арганізацыі таварыстве філаматаў разам з паэтамі Янам Чачотам і Адамам Міцкевічам. Пасля арышту ў 1823 годзе за ўдзел у таварыстве быў пад следствам і высланы пад нагляд паліцыі ў радавы маёнтак. Некалькі год пражыў у сядзібе ў Жыбартоўшчыне ў сваякоў каля Дзятлава.

Пасля ўдзелу ў паўстанні ў 1830 – 31 гадоў у эміграцыі ў Францыі і Чылі, дзе займаўся навукай. За навуковую і грамадскую дзейнасць у Чылі залічаны за нацыянальнага героя краіны.