Вяляцічы. Помнік паэту Францу Савічу

Мястэчка Вяляцічы Пінскага раёна мае багатую гісторыю і звязана з імёнамі многіх вядомых дзеячоў на Беларусі. У тым ліку гэта радзіма паэта і публіцыста Франца Андрэевіча Савіча.

 Нарадзіўся Ф. Савіч у Вяляцічах у 1815 годзе ў сям'і уніяцкага святара. У тыя часы гэта быў Пінскі уезд Мінскай губерніі. Вучыўся вельмі добра і адначасова з навучаннем працаваў хатнім настаўнікам. Скончыў Пінскае уезднае вучылішча і паступіў у медыка – хірургічную акадэмію ў Вільні. У акадэміі Савіч разам з аднадумцамі ў 1836 годзе арганізаваў студэнцкую таемную арганізацыю «Дэмакратычнае таварыства». Сябры гэтага гуртка лічылі, што яны працягваюць традыцыю філаматаў і філарэтаў.

 Ф. Савіч быў абраны сакратаром гуртка і напісаў для яго статут «Прынцыпы дэмакратызму» і пракламацыю «Заўвагі аб маральнай вайне народа з дэспатызмам». Па статуту арганізацыя павінна была працаваць з молоддзю, каб выхаваць сумленных грамадзянаў, дапамагаць абяздоленым і  змагалася з беззаконнем. У арганізацыі была распрацавана свая адмысловая канспіралогія і мова. Была наладжана сувязь з польскай падпольнай арганізацыяй. Меліся думкі аб наладжванні ўласнай друкарні.

Летам 1838 года Франц Савіч быў арыштаваны і пасля следства быў высланы салдатам на Каўказ. Збег з салдатаў і пад чужым іменем уладкаваўся працаваць урачом на Украіне. Напісаў успаміны. Памёр у час эпідэміі халеры.

У Вяліцічах ў 1994 годзе каля праваслаўнай царквы ўсталяваны памятны знак Францу Савічу. Помнік зрабілі майстры рэзчыкі па дрэве Анатоль Гарбацэвіч і Віталь Руско.