Пінск. Езуіцкі калегіум.

Музей прапануе разнастайныя экспазіцыі, якія ахопліваюць розныя аспекты жыцця і побыту мясцовых жыхароў, уключаючы традыцыйныя рамёствы, народныя звычаі і святы. Тут можна ўбачыць прадметы побыту, адзенне, інструменты і іншыя артэфакты, якія адлюстроўваюць культуру Палесся. Музейны фонд складае амаль 100 000 адзінак і ён працягвае штогод папаўняцца.

У музеі ёсць наступныя пастаянна дзеючыя экспазіцыі:

 - Гісторыя Піншчыны са старажытных часоў да пачатку 20 стагоддзя

Тут прадстаўлены прадметы, знойдзеныя падчас археалагічных раскопак на Піншчыне і ў Пінску: унікальная калекцыя керамічных плітак 12 стагоддзя, свінцовы друк Ізяслава Яраславіча 11 стагоддзя, фрагмент амфары з надпісам, прылады працы, абутак, прадметы паўсядзённага жыцця жыхароў сярэднявечнага Пінска і інш.Асобныя раздзелы прысвечаны эканамічнаму развіццю краю ў 19 – пачатку 20 стагоддзяў.

- Промыслы і рамёствы Палесся

Тут прадстаўлены ўзоры традыцыйнай культуры Палесся: прадметы побыту, паўсядзённага выкарыстання, віды народнага касцюма.

- Гарадскі побыт першай паловы 20 стагоддзя

У гэтай экспазіцыі прадстаўлены сапраўдныя ўзоры мэблі, Музычныя інструменты, гадзіннікі, посуд, адзенне, прадметы інтэр'еру пакоя гараджаніна і іншыя рэчы. 

- Піншчына ў гады Вялікай Айчыннай вайны»

У экспазіцыйнай зале можна даведацца аб Першым партызанскім атрадзе, дзейнасці Пінскага партызанскага злучэння, Пінскім гета, баях за вызваленне Піншчыны ў ліпені 1944 года.

 - Беларускі жывапіс 50-80 г 20 стагоддзя

У зале прадстаўлены работы такіх вядомых беларускіх мастакоў, як у.к. Цвірка, Н. і. шчасная, л. д. Шчамялёў, П. У. Масленнікаў, М. Г. Даўгяла, к. і. Харашэвіч, А. Д. Шыбнёў і інш. 

- Рускі жывапіс другой паловы 19-пачатку 20 стагоддзя

У экспазіцыі прадстаўлены сапраўдныя палотны рускіх майстроў: і.К. Айвазоўскага, і. і. Шышкіна, у. г. Пярова, у. М. Васняцова, У. Д. Паленава і інш. – і работы беларускіх мастакоў пачатку ХХ ст.: У. К. Бялыніцкага-Бірулі, ю. м. Пэна.

- Палац Бутрымовіча

У гэтай экспазіцыі можна даведацца пра гісторыю будаўніцтва палаца, яго ўладальнікаў, пазнаёміцца з вядомымі шляхецкімі родамі Бутрымовічаў, ордаў, Скірмунтаў, а таксама з творчасцю Напалеона Орды і Хелены Скірмунт.

У музеі таксама прадстаўлены экспазіцыі, прысвечаныя ўнікальнай флоры і фауне Палесся, уключаючы рэдкія віды раслін і жывёл, характэрныя для гэтага рэгіёна.  Таксама на працягу года ў музеі адкрываецца каля 14 часовых выстаў, праводзяцца культурна-адукацыйныя мерапрыемствы: квэст-гульні, інтэрактыўныя заняткі, штогадовая акцыя «Ноч у музеі» і іншыя.

Музей актыўна праводзіць адукацыйныя мерапрыемствы, накіраваныя на папулярызацыю беларускай культуры і гісторыі сярод моладзі і турыстаў.

Музей беларускага Палесся ў Пінску — гэта не толькі месца для вывучэння гісторыі, але і культурны цэнтр, які спрыяе захаванню і папулярызацыі беларускай спадчыны.

Калегіум у Пінску быў пабудаваны ў 1635-48 гадах – гэта самы стары будынак горада. Яно вылучаецца тым, што кожны яго фасад унікальны. У яго архітэктуры спалучаюцца дасканалыя прапорцыі рэнесансу і вычварнасць барока. Вокны трох паверхаў зіхацяць скрозь частыя пераплёты рам з унутранага дворыка. Крывалінейныя франтоны ўпрыгожваюць спіралепадобныя скруткі волют. Дах з чырвонай чарапіцы ўпрыгожана высокімі белымі печкавымі трубамі. Магутныя сцены калегіума дыхаюць даўніной. Першы паверх упрыгожаны клуатрам (крытай галерэяй). Шырокае ганак і г-падобны калегіум запрашаюць жыхароў і гасцей Пінска палюбавацца яго веліччу.

Калегіум быў часткай перадавой сістэмы адукацыі, створанай езуітамі. Разам з калегіумам у Полацку ён займаў вышэйшую прыступку сярод іншых езуіцкіх калегіумаў Беларусі. Тут вучылі бясплатна, прымаючы як каталікоў, так і праваслаўных, уключаючы шляхціцаў і мяшчанскіх дзяцей.

Дзякуючы намаганням славенскага вучонага-энцыклапедыста Габрыэля Грубера ў калегіуме з'явіліся фізічны, мінералагічны і астранамічны кабінеты. Класы, калідоры, капліцу і трапезную ўпрыгожвалі каштоўныя іконы, карціны і скульптуры. Багатая бібліятэка калегіума ў 1940 годзе была вывезена ў Ленінград, і па гэты дзень страчаная для Пінска і Беларусі. У калегіуме таксама знаходзілася друкарня, дзе друкаваліся кнігі на лацінскай і польскай мовах, а таксама паэтычныя зборнікі вучняў. У адмысловым двухпавярховым памяшканні знаходзілася найстарэйшая на Палессі аптэка. Тут з'явіўся і першы Палескі ТЭАТР, дзе ставілі розныя містэрыі з жыцця святых.

Сярод вядомых выпускнікоў былі паэт, гісторык і рэлігійны дзеяч Адам Нарушэвіч (адзін з заснавальнікаў польскай асветніцкай паэзіі і аўтар шматтомнай «гісторыі польскага народа»), філосаф, рэктар Варшаўскага ўніверсітэта Караль Вырвіч, палітычны дзеяч Матэвуш Бутрымовіч і іншыя. Сцены калегіума памятаюць езуіцкага прапаведніка Андрэя Баболю, які ў 1657 годзе прыняў пакутніцкую смерць ад рук казакоў і кананізаванага ў 1853 годзе. Яго святыя мошчы спачывалі ў крыпце касцёла, затым былі перададзеныя ў Полацк, пабывалі ў Маскве і, дзякуючы Ватыкану, супакоіліся ў Варшаўскім касцёле Святога Андрэя Баболі.

Стары калегіум пабачыў і двух манархаў. У 1706 годзе – падчас Паўночнай вайны-шведскага караля Карла XII. У 1784 г.тут у былым кляштары езуітаў спыніўся польскі кароль Станіслаў Аўгуст Панятоўскі.

У 1773 годзе ў сувязі з ліквідацыяй ордэна езуітаў манастыр быў зачынены, яго маёмасць канфіскавана. Потым ён ненадоўга стаў уласнасцю уніятаў. Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай у 1800 г.манастыр разам з маёмасцю перадаецца Богаяўленскаму праваслаўнаму манастыру, а ў 1875 годзе сюды пераводзяць Ляданскае духоўнае вучылішча. У 20 – я-30-я гг. XX стагоддзя касцёл і калегіум зноў належаў каталікам. У савецкі час тут размяшчалася мноства ўстаноў, што і выратавала калегіум ад знішчэння. Пасля рэстаўрацыі ў 1995-1996 гадах сюды пераехаў Музей Беларускага Палесся.