Пінск. Езуіцкі калегіум.

Калегіум у Пінску быў пабудаваны ў 1635-48 гадах – гэта самы стары будынак горада. Яно вылучаецца тым, што кожны яго фасад унікальны. У яго архітэктуры спалучаюцца дасканалыя прапорцыі рэнесансу і вычварнасць барока. Вокны трох паверхаў зіхацяць скрозь частыя пераплёты рам з унутранага дворыка. Крывалінейныя франтоны ўпрыгожваюць спіралепадобныя скруткі волют. Дах з чырвонай чарапіцы ўпрыгожана высокімі белымі печкавымі трубамі. Магутныя сцены калегіума дыхаюць даўніной. Першы паверх упрыгожаны клуатрам (крытай галерэяй). Шырокае ганак і г-падобны калегіум запрашаюць жыхароў і гасцей Пінска палюбавацца яго веліччу.

Калегіум быў часткай перадавой сістэмы адукацыі, створанай езуітамі. Разам з калегіумам у Полацку ён займаў вышэйшую прыступку сярод іншых езуіцкіх калегіумаў Беларусі. Тут вучылі бясплатна, прымаючы як каталікоў, так і праваслаўных, уключаючы шляхціцаў і мяшчанскіх дзяцей.

Дзякуючы намаганням славенскага вучонага-энцыклапедыста Габрыэля Грубера ў калегіуме з'явіліся фізічны, мінералагічны і астранамічны кабінеты. Класы, калідоры, капліцу і трапезную ўпрыгожвалі каштоўныя іконы, карціны і скульптуры. Багатая бібліятэка калегіума ў 1940 годзе была вывезена ў Ленінград, і па гэты дзень страчаная для Пінска і Беларусі. У калегіуме таксама знаходзілася друкарня, дзе друкаваліся кнігі на лацінскай і польскай мовах, а таксама паэтычныя зборнікі вучняў. У адмысловым двухпавярховым памяшканні знаходзілася найстарэйшая на Палессі аптэка. Тут з'явіўся і першы Палескі ТЭАТР, дзе ставілі розныя містэрыі з жыцця святых.

Сярод вядомых выпускнікоў былі паэт, гісторык і рэлігійны дзеяч Адам Нарушэвіч (адзін з заснавальнікаў польскай асветніцкай паэзіі і аўтар шматтомнай «гісторыі польскага народа»), філосаф, рэктар Варшаўскага ўніверсітэта Караль Вырвіч, палітычны дзеяч Матэвуш Бутрымовіч і іншыя. Сцены калегіума памятаюць езуіцкага прапаведніка Андрэя Баболю, які ў 1657 годзе прыняў пакутніцкую смерць ад рук казакоў і кананізаванага ў 1853 годзе. Яго святыя мошчы спачывалі ў крыпце касцёла, затым былі перададзеныя ў Полацк, пабывалі ў Маскве і, дзякуючы Ватыкану, супакоіліся ў Варшаўскім касцёле Святога Андрэя Баболі.

Стары калегіум пабачыў і двух манархаў. У 1706 годзе – падчас Паўночнай вайны-шведскага караля Карла XII. У 1784 г.тут у былым кляштары езуітаў спыніўся польскі кароль Станіслаў Аўгуст Панятоўскі.

У 1773 годзе ў сувязі з ліквідацыяй ордэна езуітаў манастыр быў зачынены, яго маёмасць канфіскавана. Потым ён ненадоўга стаў уласнасцю уніятаў. Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай у 1800 г.манастыр разам з маёмасцю перадаецца Богаяўленскаму праваслаўнаму манастыру, а ў 1875 годзе сюды пераводзяць Ляданскае духоўнае вучылішча. У 20 – я-30-я гг. XX стагоддзя касцёл і калегіум зноў належаў каталікам. У савецкі час тут размяшчалася мноства ўстаноў, што і выратавала калегіум ад знішчэння. Пасля рэстаўрацыі ў 1995-1996 гадах сюды пераехаў Музей Беларускага Палесся.