Калоднае. Помнік Гелене Скірмунт

У цэнтры мястэчка Калоднае Столінскага раёна ўсталяваны памятны знак Гелене Скірмунт. Тут была калісці квітнеючая сядзіба Скірмунтаў, ад якой застаўся толькі парк і падмуркі палаца.

Упершыню Калоднае ўпамінаецца ў пісьмовых крыніцах у 16 стагоддзі. Належыла мястэчка спачатку роду Равенскіх. У пачатку 19 стагоддзя гаспадарыць у маёнтку пачаў Аляксандр Скірмунт, бацька Гелены Скірмунт.

На часы А. Скірмунта прыходзіцца росквіт маёнтка ў Калодным. Быў пабудаваны палац. Гэта быў драўляны будынак на высокім падмурку з порцікам у цэнтры галоўнага фасада. У плане будынак меў прамавугольную канструкцыю. У палацы быў вялікі падвал, які захаваўся да нашага часу. У падвале былі харчовыя запасы. Каля сядзібы было возера і гаспадарчыя пабудовы. Ужо пасля смерці А. Скірмунта ў 1847 годзе Гартэнзія Скірмунт здала ў арэнду маёнтак шляхцічу Восіпу Глябовічу.

Падзеі анцірасійскага паўстання 1863 – 1864 гадоў таксама закранулі маёнтак у Калодным і род Скірмунтаў. Скірнунты за падтрымку паўстанцаў былі пазбаўлены права на маёнтак у Калодным. За ўдзел у паўстанні Гелену Скірмунт саслалі ў Тамбоў, а яе муж Казімір Скірмунт быў сасланы ў Кастраму.

Гелена Скірмунт (1827 – 1874) – беларуская і польская мастачка, скульптар і грамадская дзяячка. Нарадзілася ў сям'і Аляксандра Тамашавіча Скірмунта (1794 – 1847) – пінскага уезднага харунжага і пінскага уезднага маршалка. Маці – Гартэнзія Орда, сястра мастака і кампазітара Напалеона Орды.

Гелена вучылася ў Вільні ў вядомага мастака Вікенція Дмахоўскага, працягвала навучанне ў Берліне, Дрэздэне і Парыжы. Удзельнічала ў анцірасійскім паўстанні 1863 – 1864 гадах. Была саслана. Затым жыла ў Крыме і ў Францыі. Пахавана ў Пінску на мясцовых могілках.

У Калодным у 1990 – х гадах усталяваны памятны знак у гонар Гелены Скірмунт на якім напісана: «У памяць знакамітай мастачкі Гелены Скірмунт (1827 – 1874). Ураджэнкі вёскі Калоднае. Устаноўлены на месцы сядзібы Скірмунтаў.»