Віцебск. Музей Героя Савецкага Саюза М. Ф. Шмырова

Віцебскі абласны музей Героя Савецкага Саюза Міная Філіповіча Шмырова быў створаны ў Віцебску ў адпаведнасці з распараджэннем Савета Міністраў БССР ад 1 лютага 1966 года і загадам Міністэрства культуры БССР ад 24 сакавіка 1966 года «аб адкрыцці і арганізацыі мемарыяльнага музея Героя Савецкага Саюза М.Ф. Шмырова» як гарадскі музей. Згодна з рашэннем выканаўчага камітэта Віцебскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 26 снежня 1968 года, гарадскі музей быў ператвораны ў абласны.

Музей быў адкрыты 5 ліпеня 1969 года ў дні святкавання 25-годдзя вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў у будынку былога прытулку адстаўных чыноўнікаў імя К.Д. Галембіёўскага (канец XIX — пачатак XX стагоддзя). Кіраўнікамі музея былі I. I.Сiманькоў і Н. В. Сямешына. З 2002 года дырэктарам з'яўляецца І.А. Шышкова.

У чатырох экспазіцыйных залах музея прадстаўлена больш за 1,5 тысяч экспанатаў: асабістых рэчаў, дакументаў, фатаграфій, узнагарод камбрыга, карт і схем часоў Вялікай Айчыннай вайны, прадметаў партызанскага побыту, кніг, прысвечаных дзейнасці Шмырова. Асноўны фонд музея (2013 год) налічвае 8758 адзінак захоўвання, навукова-дапаможны — 1343 адзінкі. Музей складаецца з 4 экспазіцыйных залаў агульнай плошчай 223 м2 і выставачнай плошчай 39 м2.

Вельмі шмат зброі экспануецца ў залах музея, пачынаючы ад парабелума і заканчваючы авіяцыйным снарадам. У музеі захоўваюцца калекцыі ўзбраення, прадметаў побыту, дакументаў, выяўленчага мастацтва, фалерыстыкі, друкаваных выданняў, кінафотадакументаў. Працягам экспазіцыі музея з'яўляецца Мемарыяльны парк, размешчаны побач з будынкам музея. У парку ўсталяваны скульптурны бюст м.ф. Шмырова (скульптар З. I. Азгур), макет «рэйкавая вайна», артылерыйскія прылады, пабудаваныя партызанскія зямлянкі.

У 1-й зале матэрыялы экспазіцыі распавядаюць аб дзіцячых і юнацкіх гадах М.Ф. Шмырова, яго працоўнай і грамадскай дзейнасці ў даваенны перыяд, арганізацыі партызанскага руху на тэрыторыі былога Суражскага раёна падчас Вялікай Айчыннай вайны, стварэнні 1-й Беларускай партызанскай брыгады. Экспазіцыя 2-й залы прысвечана далейшаму пашырэнню партызанскага руху ў Беларусі, стварэнню на базе 1-й Беларускай партызанскай брыгады новых партызанскіх фарміраванняў (брыгады імя Чырванасцяжнага Ленінскага камсамола і 1-й віцебскай партызанскай брыгады). Тут знаходзяцца матэрыялы аб узаемадзеянні партызан і лётчыкаў 105-га асобнага гвардзейскага ордэна Аляксандра Неўскага Панявежскага авіяпалка, аб вызваленні Віцебска (26.06.1944 года) у выніку аперацыі «Баграціён» (23.06-29.08.1944 г.) і завяршэнні Вялікай Айчыннай вайны.

Экспазіцыя 3-й залы распавядае аб працоўнай і грамадзянскай дзейнасці м.ф. Шмырова ў пасляваенныя гады. Тут прадстаўлены творы літаратуры і мастацтва, у якіх знайшлі адлюстраванне подзвігі партызанскага камбрыга, дэманструюцца Дакументальны фільм «Бацька Мінай» і мастацкая кінастужка «Бацька». У экспазіцыі 4-й залы прадстаўлены інтэр'ер працоўнага кабінета М.Ф. Шмырова з мэбляй, кнігамі, асабістымі рэчамі, паляўнічым рыштункам, дакументамі і фотаздымкамі прадпрыемстваў, навучальных устаноў, аб'ектаў, якія носяць імя М. Ф. Шмырова.