Шымкі. Мемарыяльны комплекс "Шымкі".

У перыяд Вялікай Айчыннай вайны больш за чатыры тысячы жыхароў Мастоўскага раёна змагаліся з нямецка-фашысцкімі захопнікамі на франтах і ў партызанскіх атрадах. Дзевяцьсот пяцьдзесят восем чалавек загінулі на франтах, а сто чатырнаццаць-у партызанскай барацьбе. У перыяд з 1941 па 1944 год гітлераўскія карнікі знішчылі 2681 мірнага жыхара раёна, разрабавалі шаснаццаць калгасаў, спалілі трынаццаць вёсак і 806 сялянскіх дамоў. Увосень 1942 года фашысты сцерлі з твару зямлі вёскі Баяры, Задвор'е, Шчара і Шымкі, забіўшы 583 жыхара.

У вызваленні раёна ад нямецкіх войскаў у ліпені 1944 года прымалі ўдзел салдаты 64-й стралковай дывізіі 49-й арміі, 323-й і 348-й стралковых дывізій 3-й арміі 2-га Беларускага фронту, а таксама партызанскія атрады, якія дзейнічалі ў Ліпічанскай пушчы.

Мемарыяльны комплекс у памяць аб воінах-вызваліцелях, партызанах і мірных жыхарах, якія загінулі ад рук фашыстаў, быў узведзены ў 1981-1983 гадах. Архітэктурная кампазіцыя мемарыяла разгорнута на беразе Нёмана з выкарыстаннем маляўнічай асіметрыі.

Асноўны элемент помніка - гарызантальная бетонная стэла з асіметрычна ўсталяваным абеліскам. Стэла, размешчаная ў глыбіні комплексу, лагічна завяршае каскад з пятнаццаці бетонных блокаў па баках пляцовак. На галоўнай стэле намаляваны мірныя жыхары, а злева ад абеліска-тры барэльефы з воінамі і партызанам. Перад Стэлай усталяваны бетонны блок са скошанымі бакамі, які змяшчае імёны загінуўшых, а перад абеліскам – шэры бетонны блок з інфармацыяй пра страты раёна ў вайне.