Ліда. Касцёл Узвышэння Святога Крыжа.

Касцёл Узвышэння Святога Крыжа з'яўляецца архітэктурным помнікам у стылі віленскага барока ў Лідзе. Ажыццяўлялася мноства спробаў заснаваць святыню для каталікоў у Лідзе пачынаючы з канца XIVв. Аднак большасць спробаў аказваліся няўдалымі. Яшчэ ў далёкім 1366г., францысканскія манахі прыбылі горад, які з'яўляецца ў той час паганска-праваслаўным горадам, маючы намер заснаваць тут каталіцкі храм. У сувязі з бесперапынным супрацьстаяннем праваслаўнай і каталіцкай царквы ў той час, відавочна, што прыбылі ў горад місіянеры былі забітыя. Праз некаторы час сюды прыбылі францысканцы, якія пераследуюць ідэі тых самых місіянераў, каб ажыццявіць іх мэта. Місіянеры-францысканцы прывезлі ў Ліду абраз Маці Божай, якая стала ў далейшым Лідскай. Аднак іх спробы заснаваць Касцёл таксама не прынеслі пладоў. І ўсё ж у 1388 г. Ягайла ўсё ж такі дае дазвол пабудаваць святыню ў горадзе. Але і гэты храм праіснаваў доўга не пратрымаўся, так як яго спалілі крыжакі. Яшчэ адзін каталіцкі храм быў збудаваны ў Лідзе праз восем гадоў, і зноў быў зачынены з-за адсутнасці дастатковай колькасці вернікаў. А ў другой палове XVIII ст., касцёл і зусім згарэў з-за нашэсця войскаў і.Хаванскага ў рамках руска-польскага супрацьстаяння.

Касцёл у цяперашнім выглядзе з'явіўся на свет у 1770г.касцёл быў адбудаваны біскупам Тамашам Зянкевічам. Бюджэт на Узвіжанне храма быў атрыманы з ахвяраванні віленскага біскупа Міхаіла Зянковіча. Распрацоўшчыкам праекта збудавання з'яўляўся дойлід Ёган Крыстаф Глаўбіц. Менавіта ён лічыцца родапачынальнікам такога стылю архітэктуры як»Віленскае барока". Пры гэтым ініцыятару і архітэктару Касцёла не ўдалося бачыць увасабленне сваёй працы ў рэальнасці, яны пакінулі гэтае святло яшчэ да заканчэння ўзвядзення касцёла.

Зараз збудаванне ўяўляе сабой трохнефную базіліку з прамавугольнай алтарнай часткай. Першапачаткова будынак меў дзве вежы, аднак яны былі страчаны ў выніку пажару 1821г. Фасад храма мае два ярусы і незвычайны фігурны франтон. Унутры касцёл дэкараваны фрэскамі. Алтары ўзведзены са штучна створанага мармуру, а скульптуры выкананы лепкай у стылі ракако. У касцёле па гэты дзень захоўваецца вобраз Маці Божай з немаўлём, прывезены ў горад місіянерамі-францысканцамі яшчэ ў XIVв і лічыцца найбольш каштоўнай святыняй у касцёле. Таксама цікавым з'яўляецца той факт, што пасля канчатковага ўзвядзення касцёл ніколі не пераводзіўся ў праваслаўную царкву і не зачыняўся. Такая шматвяковая гісторыя гэтага збудавання ўяўляе вялікую цікавасць для вернікаў каталікоў.