Навагрудак. Фарны касцёл Праабражэння Гасподняга.

Першапачатковы драўляны касцёл быў закладзены ў 1395 годзе вялікім князем літоўскім Вітаўтам на месцы паганскага капішча. Сама ж Літва была ахрышчана ў 1397 годзе.

Будынак перабудаваны ў XVIII стагоддзі ў стылі Сармацкае барока, якое захавалася ў такім выглядзе да цяперашняга часу. Гэты архітэктурны стыль атрымаў распаўсюджванне на тэрыторыі Вялікага Княства Літоўскага ў канцы XVII-пачатку XVIII стагоддзяў, уяўляў сабой аскетычную варыяцыю архітэктуры барока, для якой характэрныя «выразная масіўная пластыка формаў» і агульная арыентацыя на сярэднявечную традыцыю. Барочныя формы да мяжы геометризуются і спрашчаюцца, у афармленне фасадаў ўводзяцца рэнесансныя, гатычныя і нават раманскія элементы. Сілуэты храмаў масіўныя, часам яны нагадваюць мініяцюрныя крэпасці, іх дэкор знарочыста строгі. Лаканічнае афармленне фасадаў часцяком кантрастуе з пышным ляпным інтэр'ерам. У помніках сармацкага барока прынята бачыць адлюстраванне ідэалогіі сарматызму, ідэалізаваць патрыярхальны лад жыцця сярэднявечных продкаў польска-літоўскіх шляхцічаў. У 1720-я гады прымітывізацыя барочных формаў выйшла з моды, на змену грузнаму сармацкаму прыйшло лёгкае і пышнае Віленскае барока.

Надпіс на мемарыяльнай дошцы абвяшчае, што ў 1422 годзе польскі кароль і былы літоўскі князь Ягайла ажаніўся з юнай Соф'яй Гальшанскай, іх спадчыннік даў пачатак новай дынастыі Ягелонаў, прадстаўнікі якой кіравалі і XV-XVI стст.у Літве, Польшчы, Венгрыі і Чэхіі.

12 лютага 1799 года будучы вялікі беларуска-літоўска – польскі паэт Адам Міцкевіч быў ахрышчаны ў гэтым храме-пра што кажа мармуровая шыльда, усталяваная злева ад уваходу.

Каля касцёла знаходзіцца памінальны камень у гонар расстраляных падчас акупацыі Навагрудка 1 жніўня 1943 11 сясцёр каталіцкіх манашак-назарэтанак (навагрудскіх мучаніц). У 2000 годзе Рымска-каталіцкая царква прылічыла іх да ліку блажэнных. У бакавой капліцы касцёла знаходзіцца саркафаг з мошчамі святых сясцёр-назарэтанак.

У 1942 годзе нямецкія акупацыйныя ўлады распачалі рэпрэсіі супраць яўрэйскага і польскага насельніцтва Навагрудка. Большая частка яўрэйскага насельніцтва горада была расстраляна. Польскае насельніцтва таксама падвергнулася ганенням: было расстраляна 60 чалавек, уключаючы двух ксяндзоў. Падобная хваля рэпрэсій паўтарылася ў 1943 годзе. 18 ліпеня 1943 года быў арыштаваны 120 жыхароў Навагрудка і святар Зянкевіч. Ігумення манастыра сястра Марыя Стэла звярнулася да нямецкіх уладаў з просьбай адпусціць арыштаваных, замяніўшы іх сабой. 31 ліпеня 1943 года нямецкія ўлады арыштавалі 11 манашак, якія на наступны дзень 1 жніўня 1943 года былі расстраляныя ў лесе недалёка ад Навагрудка.