Гісторыка-культурны комплекс "Лінія Сталіна"

"Лінія Сталіна" - гэта сістэма ўмацаваных раёнаў (УРаў) уздоўж старой заходняй мяжы СССР ад Карэльскага пярэсмыка да берагоў Чорнага мора. Будавалася лінія абароны з 1928-га і да восені 1939 года.

Аснову баявой моцы УРаў складалі доўгачасовыя жалезабетонныя збудаванні - ДОТы, прызначаныя для размяшчэння гарнізона, усталёўкі прылад і кулямётаў. На працягласці 1835 км было ўзведзена больш за 4 тысячы доўгачасовых агнявых кропак. Чатыры ўмацаваныя раёны (Полацкі, Мінскі, Слуцкі і Мазырскі) знаходзіліся на тэрыторыі Беларусі. Усяго да сярэдзіны 1930-х гадоў СССР размяшчаў 13 умацаванымі раёнамі ў еўрапейскай частцы краіны: Карэльскі УР – на мяжы з Фінляндыяй, Кінгісепскі і Пскоўскі УРы – на мяжы з Эстоніяй і Латвіяй. Мяжу з Польшчай прыкрывалі Полацкі, Мінскі, Мазырскі, Карасцянскі, Наваград-Валынскі, Лецічэўскі, Магілёў-Ямпольскі УРы. Нарэшце, Рыбніцкі і Ціраспальскі УРы размяшчаліся на мяжы з Румыніяй. Асобны ўмацавальны раён быў пабудаваны для прыкрыцця Кіева - Кіеўскі. Працягласць УРа па фронце складала ў асноўным 60 - 140 км. Так у СССР з'явілася свая лінія, якая атрымала неафіцыйную назву "Лінія Сталіна", па аналогіі з ужо вядомымі "Лініяй Мажыно" і "Лініяй Маннергейма".

Мінскі быў самым магутным умацаваным раёнам Беларускай ваеннай акругі. Яго асноўнай задачай з'яўлялася прыкрыццё важнага эканамічнага палітычнага і транспартнага вузла - горада Мінска. Рашэнне аб пачатку работ па ўзвядзенні Мінскага ўмацаванага раёна было прынята пастановай Савета Працы і Абароны СССР ад 15 лютага 1932 года. Працягласць умацраёна па фронце складала 140 км. Глыбіня абароны складала на розных участках ад аднаго да 5,5 кілямэтра. Усяго ў ім налічвалася 327 дотаў. Структурна МіУР складаўся з 10 батальённых раёнаў абароны (БРА) і 7 асобных ротных раёнаў (РРА). Мы знаходзімся на тэрыторыі асобнага ротнага раёна "С", які ўключаў 18 доўгачасовых агнявых кропак, з іх 3 артылерыйскіх паўкапоніра, адна супрацьтанкавая агнявая кропка з вежай танка Т-26, астатнія - кулямётныя ДОТы і КНП. Мяжа праходзіла за 4,5 км ад гэтых пазіцый.

Гісторыка-культурны комплекс "Лінія Сталіна" быў створаны да 60-годдзя Перамогі савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне і адкрыты 30 чэрвеня 2005 года ў памяць аб абаронцах межаў Мінска. Ідэя стварэння унікальнага помніка належыць дабрачыннаму фонду дапамогі воінам-інтэрнацыяналістам "Памяць Афгана".

Тэрыторыя гісторыка-культурнага комплексу "Лінія Сталіна" займае плошчу каля 30 гектараў. Гістарычную аснову комплексу складаюць захаваныя з 30-х гг. мінулага стагоддзя даўгачасныя агнявыя кропкі (ДОТы) Мінскага ўмацаванага раёна. Гэта артылерыйскі паўкапанір, трохамбразурны і двухамбразурны кулямётныя ДОТы, а таксама камандна-назіральны пункт (КНП). У цяперашні час адкрыты для агляду два збудаванні - артылерыйскі паўкапанір № 134 і трохамбразурны кулямётны ДАК № 292.

Ёсць супрацьтанкавыя і супрацьпяхотныя загароды, узноўлены пазіцыі палявога запаўнення, інжынернае абсталяванне ўчастка граніцы. Шырока прадстаўлена ваенная тэхніка часоў Вялікай Айчыннай вайны і пасляваенных гадоў - авіяцыя, бранятэхніка, артылерыя. На штучным вадаёме дэманструюцца паромная пераправа і нізкаводны інжынерны мост, пабудаваны па чарцяжах даваенных гадоў. Пасля агляду можна пакаштаваць салдацкай кашы ў кавярні «На прывале», пастраляць з сапраўднай гістарычнай зброі і праехаць на рарытэтных танках перыяду 30-40-х гг.