Вялікая Бераставіца. Сядзіба Касакоўскіх.

Мястэчка Вялікая Бераставіца за сваю гісторыю належала розным вядомым шляхецкім родам Беларусі: Хадкевічам, Пацам, Масальскім і Касакоўскім.

На беразе возера, там дзе цяпер знаходзіцца раённая бальніца, знаходзілася калісьці сядзіба Хадкевічаў і Касакоўскіх. Палац Касакоўскіх моцна пацярпеў падчас вайны і на яго месцы пабудаваныя бальнічныя ўстановы. Гаспадарчыя будынкі былога маёнтка таксама перабудаваны для бальнічных патрэб. Захаваліся ўязныя вароты былой сядзібы каля бальніцы.

Касакоўскія на мяжы 19 – 20 стагоддзяў пабудавалі вялікі каменны палац на месцы старадаўняй сядзібы Хадкевічаў. У 1900 годзе па праекце архітэктара Юліюша Васюцінскага. Гэта быў двухпавярховы будынак у якім архітэктурнымі дамінантамі было 2 вежы.

У палацы было некалькі дзясяткаў пакояў, кожная з якіх была абстаўленая дарагой мэбляй. Мелася шафа ў стылі ампір, у якім захоўваўся плашч, бінокль, шахматы і мундзір імператара Францыі Напалеона Банапарта. Сямейнай рэліквіяй лічыўся абабіты жалезам куфар, які некалі належаў гетману Яну каралю Хадкевічу. Мастацкая калекцыя карцін налічвала каля 200 палотнаў, сярод якіх былі такія вядомыя майстры, як Рэмбрант і Ван Дэйк. Бібліятэка налічвала некалькі тысяч кніг. У будынку захоўваўся сямейны архіў, дзе былі дакументы часоў Хадкевіча і асабістыя лісты Напалеона.

Апошні гаспадар маёнтка Станіслаў Касакоўскі захапляўся нумізматыкай і быў прафесійным філатэлістам. Сабраў калекцыю марак 24 тысяч штук.

Пры сядзібе быў невялікі парк на беразе возера.Прысядзібны парк меў у сабе рысы англійскіх паркаў: раскінуўся на вялікай прасторы, з негустымі пасадкамі дрэў. Для зручнага выхаду ў горад, праз возера паблізу палаца быў пешаходны масток, які выкарыстоўваўся часцей за ўсё слугамі і гаспадарамі сядзібы.

На жаль, палац сур'ёзна пацярпеў падчас Другой сусветнай вайны, ад збудавання застаўся толькі падмурак, які пазней быў выкарыстаны для будаўніцтва іншых пабудоў. Парк таксама не захаваўся такім, якім быў раней: многія экзатычныя расліны загінулі, але захаваліся фрагменты напэўна прыйдуцца па душы ўсім. Многія жыхары Беларусі не ўяўляюць, якім быў палац, разбураны ў ваенныя гады. Аднак сёння ён намаляваны на сцяне будынка ў Вялікай Бераставіцы.