Кашталянаўшчына. Сядзіба Быхаўцаў.

У Віцебскай вобласці, у Глыбоцкім раёне, у вёсцы Кашталянаўшчына, дагэтуль можна ўбачыць рэшткі сядзібы, пабудаванай у XIX-XX стагоддзях. Гэтая сядзіба належала старажытнаму роду шляхцічаў Быхаўцаў, многія з якіх займалі важныя пасады на дзяржаўнай службе, служылі афіцэрамі і ўнеслі ўклад у развіццё адукацыі.

Акрамя зямель у Кашталянаўшчыне, Быхаўцы валодалі і іншымі маёнткамі на захадзе і поўначы Беларусі. Іх унікальнасць заключалася ў наяўнасці ўласнага летапісу - "Хронікі Быхаўца", якая ўяўляе сабой каштоўную гістарычную крыніцу, якая апісвае падзеі ў Вялікім Княстве Літоўскім да 1507 года. Лёс хронікі ахутан таямніцай: пасля яе публікацыі ў 1846 годзе рукапіс знікла, і яе месцазнаходжанне да гэтага часу невядома.

Сядзібныя пабудовы ў Кашталянаўшчыне прызнаныя помнікам архітэктуры XIX-XX стагоддзяў. Да нашых дзён дайшлі толькі свіран, стайня і некаторыя гаспадарчыя будынкі. На жаль, галоўны дом не захаваўся. Побач з сядзібай можна ўбачыць рэшткі старога млына, які паступова разабралі на цэглу мясцовыя жыхары.

Цяжка ўявіць, якім быў сядзібны дом Быхаўцаў. Не захавалася ні гістарычных звестак, ні фатаграфій, ні малюнкаў, ні ўспамінаў сучаснікаў. Таму мясцовыя жыхары мала што могуць расказаць пра сядзібны комплекс. Цагляныя будынкі знаходзяцца ў запусценні, закінутыя і зараслі травой. Невядома, якім было гэта месца: цэнтрам свецкага жыцця з балямі або ціхім кутком для сямейнага адпачынку Быхаўцаў.

Захаваныя пабудовы, нягледзячы на разбурэнні, уяўляюць цікавасць для турыстаў. Мясцовыя жыхары любяць парк, дзе гуляюць дзеці, катаюцца на конях і роварах, адпачываюць у цені дрэў.

Свіран, стайня і рэшткі млына прыцягваюць архітэктараў, мастакоў і паэтаў, якія шукаюць натхненне ў гэтых гістарычных сценах.