Смаргонь. Касцёл Святога Міхаіла Арханёла.

Найважнейшым архітэктурным здабыткам горада Смаргоні ў Беларусі лічыцца Касцёл Найсвяцейшага Міхаіла Архангела, які быў узведзены ў першай палове ХVІІ стагоддзя. Гэты касцёл з'яўляецца кальвінісцкім саборам, які ўзнік на месцы старадаўняй пратэстанцкай драўлянай царквы ХVІ стагоддзя.

Кальвінісцкае свяцілішча было выбудавана на грашовыя сродкі Крыштафа Зяновіча. Ён быў дзяржаўным дзеячам, ваяводам Вялікага Княства Літоўскага. Зяновіч жадаў, каб пасля ўласнага скону яго пахавалі ў збудаванай ім святыні па звычаях кальвінізму, сціпла і без цырымоній.

Аднак неўзабаве пасля скону Зяновіча (у 1621 годзе) дадзены храм быў аддадзены каталіцкай абшчыне. Мікалай Багуслаў, сын Крыштафа Зяновіча, прыняў каталіцкую веру. Пасля яго смерці ў 1621 годзе яго сястра Соф'я перадала Смаргонскі храм каталікам. Пад імем Траецкага касцёла ён праіснаваў аж да 1866 года, пакуль не быў перададзены праваслаўным і не стаў Міхайлаўскай царквой. На працягу паўстагоддзя гэтая святыня з'яўлялася праваслаўным храмам, аднак у 1921 годзе царкву зноў асвяцілі ў касцёл, які ў 1947 годзе быў зачынены. Пасля рэканструкцыі ў 1970 годзе ў будынку былога храма была размешчана выставачная зала.

Урэшце, у 1990 годзе храм зноў стаў функцыянуючым касцёлам Святога Міхаіла Архангела. Стала быць, за чатыры сотні гадоў будынак храма паспяхова адслужыў кальвіністам і каталікам, праваслаўным і атэістам. Але ўсё ж у шматлікіх гістарычных апісаннях гэты касцёл значыцца як былы кальвінскі збор.

Касцёл цяпер цудоўна адрэстаўраваны, выглядае вельмі годна для сваіх гадоў. Ўнутры багата упрыгожаны і цікава дэкараваны. У падзямеллі касцёла размешчана пахавальня князёў Зяновічаў.

У 1995 годзе каталіцкая абшчына Смаргоні атрымала ў сваё распараджэнне трохпавярховы будынак, размешчаны побач з Касцёлам, які раней выкарыстоўваўся як раённы Дом культуры. Гэты будынак быў пабудаваны ў 1937-1939 гадах на сродкі вернікаў з цэглы, якія засталіся ад разбуранага падчас Першай сусветнай вайны другога Смаргонскага Касцёла, і першапачаткова служыў каталіцкім Народным домам. У канцы 1990-х гадоў будынак быў цалкам перабудаваны па праекце архітэктара Базевіча і стаў хрысціянскім адукацыйным цэнтрам імя святога Яна Боско пры касцёле Святога Міхаіла Архангела.