Пліса. Царква Святой Параскевы Пятніцы.

Вёска Пліса захоўвае нямала сведчанняў мінулых стагоддзяў. Адным з такіх сведчанняў з'яўляецца каменны крыж, усталяваны на скрыжаванні дарог. Падобныя крыжы, ушанаваныя нашымі продкамі, служылі абярэгамі ад бед і пошасцяў, абараняючы вёску ад эпідэмій, войнаў і злых людзей. Першапачаткова пліскі крыж стаяў на ўзвышшы, але ў савецкія гады быў скінуты і доўгі час ляжаў у запусценні. Толькі дзякуючы намаганням мясцовых жыхароў ён быў перанесены і ўсталяваны ў цэнтры вёскі, нагадваючы пра духоўныя карані гэтага месца.

Непадалёк ад крыжа ўзвышаецца Царква Святой Параскевы Пятніцы, пабудаваная ў 1887 годзе. Паводле падання, на гэтым месцы раней стаяла ўніяцкая царква. Праваслаўны храм, выкананы ў рэтраспектыўным рускім стылі, з'яўляецца архітэктурнай дамінантай Плісы. Яго асвячэнне ў гонар святой Параскевы Пятніцы, апякункі сямейнага ачага і гандлю, адлюстроўвае векавыя традыцыі і ўклад жыцця мясцовых жыхароў.

Гісторыя храма даволі няпростая. У 1960-я гады, у перыяд актыўных антырэлігійных ганенняў, царква была зачынена. Існуе дзве версіі далейшых падзей. Паводле афіцыйных крыніц, купал храма абрынуўся сам, пашкодзіўшы алтар і ўнутранае ўбранне. Але мясцовыя жыхары распавядаюць іншую - трагічную гісторыю. Па іх словах, да царквы была дастаўлена ваенная тэхніка і купалы храма з крыжамі былі сарваныя тросамі. Відавочцы ўспамінаюць, як жанчыны з вёскі, сабраўшыся вакол святыні, спявалі царкоўныя спевы ў знак пратэсту.

Храм быў пераабсталяваны ў сельскі клуб, а алтар ператварыўся ў сцэну. У падзямелле царквы, дзе знаходзіліся склеп і некранутыя магілы, ладзіліся танцы. Па ўспамінах мясцовых жыхароў, ініцыятары разбурэння храма пасля памерлі ненатуральнай смерцю, што было ўспрынята як Божая кара.

Толькі ў канцы XX стагоддзя будынак храма быў вернуты вернікам. Пачаліся работы па аднаўленні святыні. Першым святаром адроджанага храма стаў айцец Антоній, які не толькі кіраваў аднаўленчымі працамі, але і пісаў абразы для храма. Многія абразы былі прынесены жыхарамі са сваіх дамоў, дзе яны беражліва захоўваліся ў гады ганенняў.

Сёння Царква Святой Параскевы Пятніцы ў Плісе - гэта адноўлены помнік архітэктуры і духоўны цэнтр вёскі. Гэта месца, дзе перапляліся гісторыя, вера і памяць. Наведаўшы царкву, можна не толькі атрымаць асалоду ад прыгажосці храмавай архітэктуры, але і дакрануцца да гісторыі гэтага краю, пранікнуцца духоўнай сілай і стойкасцю яго жыхароў.