Леніна. Музей савецка-польскай баявой садружнасці.

Адкрыты 15 кастрычніка 1968 года ў гонар 25-годдзя бітвы пад Леніна, мемарыяльны комплекс з'яўляецца данінай памяці гераічным падзеям, калі Першая Польская пяхотная дывізія ім. Т. Касцюшка і савецкія дывізіі плячом да пляча змагаліся супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў.

Музей, спраектаваны архітэктарамі Якавам Белапольскім і Уладзімірам Хавіным, уваходзіць у склад мемарыяльнага комплексу, які ўяўляе сабой гісторыка-культурную каштоўнасць Беларусі. З 2014 года ён з'яўляецца філіялам Горацкага раённага гісторыка-этнаграфічнага музея.

Экспазіцыя музея, размешчанага ў будынку ў форме каскі з жалезабетону, шкла і алюмінію, плошчай 907 м², знаёміць наведвальнікаў з гісторыяй сумесных баявых дзеянняў савецкіх і польскіх войскаў у гады Вялікай Айчыннай вайны, а таксама з гісторыяй фарміравання Войска Польскага.

Бітва пад вёскай Леніна Горацкага раёна Магілёўскай вобласці, якая адбылася 12-13 кастрычніка 1943 года, стала першым боем Першай Польскай пяхотнай дывізіі імя Тадэвуша Касцюшкі сумесна з 42-й і 290-й стралковымі дывізіямі Чырвонай Арміі супраць нямецка-фашысцкіх войскаў. Менавіта гэтым падзеям прысвечана асноўная экспазіцыя музея.

Сярод экспанатаў можна ўбачыць узоры зброі, амуніцыю, асабістыя рэчы ўдзельнікаў баёў, а таксама шматлікія дакументы і фатаграфіі. Цэнтральнае месца займае дыярама "Бой пад Леніна", створаная мастакамі Н. Авечкіным і А. Інтэзаравым па праекце мастака-графіка Э. К. Агуновіча. На ёй намаляваны ключавы момант сумеснага нападу савецкіх і польскіх салдат.

У музеі таксама прадстаўлена вітрына-экспазіцыя "У адзіным страі", якая дэманструе памятныя падарункі і сувеніры, якія апавядаюць аб пасляваенным супрацоўніцтве Беларусі і Польшчы.

Мемарыяльны комплекс, размешчаны на вышыні 215,5 метраў, дзе ў 1943 годзе праходзіла бітва пад Леніна, з'яўляецца помнікам гераізму савецкіх і польскіх ваяроў. У склад комплексу, апроч музея, уваходзяць:

• Манумент перад уваходам у музей, які сімвалізуе савецка-польскую баявую садружнасць.
• Бетонная стэла, дзе дзве моцныя рукі сціскаюць дрэўка сцяга.
• Дзве магільныя пліты, Вечны агонь у памяць аб загінуўшых савецкіх і польскіх воінах.
• Помнік на брацкай магіле савецкіх воінаў, дзе астанкі 1711 байцоў, якія загінулі ў баях пад Леніна.
• Магіла польскіх воінаў у парку каля ракі Мерэі, дзе пахаваны 502 байцы. На магіле ўсталяваны старадаўні шчыт, а па баках прыспушчаныя сцягі. На вяршыні мемарыяльнай пліты - скульптура сімвала дывізіі - пястоўскага арла без кароны, а перад ёй - каталіцкі і праваслаўны крыжы і іудзейская шасціканцовая зорка Давіда.
• Абеліск з брані, прабітай снарадамі і асколкамі, які сімвалізуе стойкасць воінаў.
• Гранітныя пліты па абодва бакі алеі, якая вядзе да брацкай магілы, з імёнамі загінуўшых, параненых і зніклых без вестак польскіх салдат і афіцэраў.

Музей савецка-польскай баявой садружнасці пад Леніна з'яўляецца важным месцам памяці, якое нагадвае аб гераізме савецкіх і польскіх воінаў, якія змагаліся за вызваленне ад фашызму, а таксама аб трывалым саюзе двух народаў.