Маскавічы. Гарадзішча.

Гарадзішча вікінгаў у вёсцы Маскавічы (Маскаўцы) - адно з самых яркіх археалагічных месцаў Беларусі. Размешчанае на паўночным беразе возера Неспіш (адно з «бадзяжных» Браслаўскіх азёр), гарадзішча ўяўляе сабой узгорак ледавіковага паходжання ўзростам больш за 15 000 гадоў, які ў Сярэднявеччы выкарыстоўваўся як умацаваная стаянка і гандлёвая крэпасць. Дзякуючы свайму ўзнёсламу становішчу і амаль поўнага апраўлення вадой, гэты "Замкавы пагорак" быў ідэальным пунктам для назірання за наваколлем і кантролю гандлёвых шляхоў.  

Гісторыя яго насельнікаў сыходзіць у глыб стагоддзяў. Першыя археалагічныя сведчанні паказваюць на тое, што на гэтым месцы яшчэ ў I стагоддзі н.э. існавалі ўмацавання палачан - гандляроў і рамеснікаў. Масавае засяленне гарадзішча, аднак, адносіцца да эпохі вікінгаў: XI–XIV стагоддзяў, калі тут сыходзіліся балцкія, славянскія і скандынаўскія культурныя ўплывы. Менавіта па шляху "З варагаў у грэкі", які праходзіў праз басейн ракі Заходняя Дзвіна, сюды прыплывалі пласкадонкі з таварамі, а мясцовыя жыхары набывалі дзіўныя вырабы з далёкай Поўначы.  

Актыўныя раскопкі на гарадзішчы праводзіліся ў 1976-1988 гадах пад кіраўніцтвам Мінскага археолага Людмілы Дучыц. Тады было выяўлена мноства артэфактаў: сотні фрагментаў керамікі, металічныя вырабы, манеты і, мабыць, самая ўражлівая знаходка — косткі птушак і жывёл з гравіроўкамі рукападобных знакаў XI–XII стагоддзяў. Гэтыя "руны" і малюнкі, мудрагеліста ўрэзаныя ў косць, ствараюць адчуванне, быццам перад намі запіскі або абярэгі вікінгаў. Па тыпалогіі знаходкі дзеляцца на тры групы: буквападобныя знакі, цэлыя малюнкі, а таксама сеткі з надпісамі. Каб выгравіраваць сімвалы, косткі папярэдне доўга распарваюць, што кажа аб высокім майстэрстве і настойлівасці рамеснікаў таго часу.  

Не менш каштоўнай апынулася рэдкая для Усходняй Еўропы бронзавая фібула з арнаментам, якая ўказвае на цесныя гандлёва-культурныя сувязі мясцовага насельніцтва са Скандынавіяй. Жаночыя ўпрыгажэнні з бронзы, шкла і косці, знойдзеныя на гарадзішчы, сведчаць аб высокім узроўні матэрыяльнай культуры і кантактах жыхароў Браслаўшчыны. Усе каштоўныя экспанаты сёння захоўваюцца ў фондах Браслаўскага гісторыка-краязнаўчага музея, дзе іх можа ўбачыць любы жадаючы.  

Акрамя археалагічнай каштоўнасці, гарадзішча Маскавічы з'яўляецца выдатнай прыроднай назіральнай пляцоўкай: з яго вяршыні адкрываюцца віды адразу на пяць азёр Слабодкаўскай групы (Неспіш, Недрова, Пацех і іншыя), Злучаных вузкімі пратокамі. На гарызонце віднеюцца вежы касцёла Божага промыслу ў суседняй Слабодцы, а вакол раскінуліся змешаныя лясы і палі, ствараючы непаўторны пейзаж. Па схілах пагорка праходзяць экалагічныя сцежкі з інфармацыйнымі стэндамі, якія распавядаюць не толькі пра мінулае гарадзішча, але і пра флору і фауну Браслаўскага краю.  

Сёння Маскавічы ўваходзяць у турыстычны маршрут «уздоўж Заходняй Дзвіны шляхам „З варагаў у грэкі“». Гэты маршрут дазваляе падарожнікам прасачыць шлях старажытных гандляроў і воінаў, ацаніць гістарычнае значэнне гарадзішчаў і ўмацаванняў, звязаных з вікінгамі. Зручнае размяшчэнне - усяго за пяць кіламетраў ад горада Браслаў і побач з трасай на Слабодку — робіць гэта месца даступным і папулярным сярод беларускіх і замежных турыстаў.  

Пры падрыхтоўцы экскурсіі па гарадзішчы Масковічы наведвальніку варта ўлічыць:  

1. Зручная абутак і адзенне па надвор'і - пад'ём на пагорак патрабуе некаторага фізічнага намаганні.  
2. Не забыцца ваду і лёгкі перакус — вакол няма кафэ, а віды і свежае паветра патрабуюць прыпынкаў для адпачынку.  
3. Фотаапарат ці смартфон — пейзажы Браслаўскіх азёр зачароўваюць сваёй прыгажосцю.  
4. Наведаць мясцовы краязнаўчы музей Браслава пасля агляду гарадзішча, каб убачыць арыгіналы раскапаных знаходак.  

Гарадзішча Маскавічы - гэта не проста курган або земляныя валы, а жывы летапіс культурных абменаў, эканамічных сувязяў і ваенных стратэгій народаў Сярэднявечча. Гэта месца, дзе руны на касцях распавядаюць аб гандлярах-вікінгах, дзе крэпасць-палача жыла жыццём рамеснікаў, а прыродны ландшафт дапамагаў выжыць і гандляваць. Сёння вы можаце прайсці па іх слядах, удыхнуць атмасферу старажытнасці і паглядзець на свет вачыма тых, хто жыў тут тысячу гадоў таму.  

Гарадзішча Маскавічы абавязкова варта ўключыць у план падарожжа па Беларусі, бо тут пераплятаюцца гісторыя, археалогія і дзіўная прыгажосць паўночных азёр. Турысты сыходзяць адсюль з адчуваннем датычнасці да вялікага мінулага і натхненнем адкрыць для сябе яшчэ не адзін помнік «зямель вараг і грэкаў».