Полацк. Домік Пятра I.

Домік Пятра I - самы стары грамадзянскі будынак горада Полацка. Афіцыйная дата пабудовы-1692 год, але ў пачатку ХХІ стагоддзя ў ходзе археалагічных работ даследчыкі высветлілі, што пачатак будаўніцтва можа быць аднесены нават да сярэдзіны XVII стагоддзя.

Першапачаткова гэта быў драўляны будынак на высокім каменным цокалі. У доме быў шырокі склеп і нават смеццеправод. У гады руска-польскай вайны (1654-1667) будынак моцна пацярпеў і да канца XVII ст. быў цалкам адбудаваны ўжо з цэглы. Мяркуючы па археалагічных знаходках кафляў з гербам» Астоя", выяўленым на прылеглай да будынка тэрыторыі, Домік Пятра і мог належаць вядомаму на Палотчыне роду Грабніцкіх.

Чарговы маштабны рамонт будынка адбыўся ў 1780 г.у сувязі з наведваннем Полацка імператрыцай Кацярынай II. Дом быў адрэстаўраваны і прадстаўлены імператрыцы як месца знаходжання рускага цара і імператара.

Як і ў часы пабудовы, так і на працягу XIX — пачатку XX ст., існуючы дом функцыянаваў як жылы, вядомыя і прозвішчы большасці яго ўладальнікаў. У 1818 г. будынак належаў сям'і Синебутовых, пасля смерці ўладальніка Івана Синебута яго ўдава прадала будынак палкоўніку Людвігу Іванавічу Штэрасу, праз некаторы час новым уладальнікам дома стаў Васіль Андрэевіч Сабалеўскі, які ў хуткім часе прадаў сваю нерухомасць тытулярнага дарадцы Андрэю Васільевічу Камянкову. У другой палове XIX ст. дом належаў сям'і Вітэнберг, а апошнім вядомым на сёння ўладальнікам хаткі Пятра I з 1871 па 1917 г.быў вядомы Полацкі банкір Беніямін Лазаравіч Баркан.

Размяшчэнне дома сведчыць аб яго сядзібнай забудове. У архітэктуры будынка назіраюцца рысы класіцызму. Для дадзенага стылю характэрная прастата, строгасць, лаканізм формаў, адсутнасць шматлікіх дэталяў.

Да Вялікай Айчыннай вайны будынак выкарыстоўваўся ў якасці жылля. За час вайны будынак значна пацярпеў, але ўжо ў 1949 годзе Домік Пятра I быў адноўлены. У пасляваенныя гады спачатку ў ім размясцілася гарадская бібліятэка, пазней — Дзіцячая. У 1952 г. у памяць аб знаходжанні Пятра ў Полацку на доме ўстаноўлена мемарыяльная дошка. У 1964 г. дзіцячай бібліятэцы было прысвоена імя Льва Талстога, а перад галоўным фасадам будынка ўсталяваны помнік знакамітаму пісьменніку. У 1997 г.бібліятэка была перанесена ў іншы раён горада, а ў доміку Пятра I размясціўся музей Нацыянальнага Полацкага гісторыка-культурнага музея-запаведніка — стацыянарная выстава «шпацыр па Ніжне-Пакроўскай».