Азарычы. Мемарыяльны комплекс вязням лагера смерці.

"Азарычы" - гэта быў комплекс нямецкіх канцэнтрацыйных лагераў, які складаецца з трох лагераў (мястэчкі Дзерць, Азарычы, Падасіннік). У канцлагеры ўтрымлівалася 50 000 савецкіх грамадзян. Тут знаходзіліся старыя, непрацаздольныя жанчыны, дзеці. Яны былі сагнаныя на балоцістай мясцовасці, абнесенай калючым дротам. Людзі апынуліся зачыненыя на абмежаванай прасторы без ежы, чыстай вады, былі хворыя сыпным тыфам.

У дзённіку фашыстаў захаваўся запіс "... на бескарысных едакоў больш не будзе марнавацца харчаванне, а за кошт ізалявання хворых будзе скарочаны ачаг інфекцыі". Канцэнтрацыйны лагер знаходзіўся ўздоўж лініі фронту, і людзі фактычныя прыкрывалі нямецкую абарону на найбольш уразлівых для гітлераўцаў участках на працягу 15 км.на тэрыторыі канцэнтрацыйнага лагера не было ніякіх пабудоў. Расстрэл пагражаў за любы від пратэсту.

У 1965 годзе на месцы "Азарыцкага лагера смерці" ўзведзены мемарыяльны комплекс па праекце скульптара Д.А. Папова. Там усталяваны помнік з трох стэл, на якіх высечаныя Імёны жанчын, дзяцей і старых. 26 чэрвеня 2004 года ў пасёлку быў адкрыты "Музей памяці ахвяр Азарыцкага лагера смерці". У ім сабраны архіўныя дакументы, матэрыялы, успаміны вязняў, іх фатаграфіі і асабістыя рэчы. Навучэнцы Азарыцкай раённай гімназіі арганізавалі краязнаўчы музей у якім сабраны матэрыялы пра гісторыю іх родных - вязняў "Азарычаў".

19 сакавіка 2014 года ў пасёлку прайшоў мітынг-рэквіем. Яго прысвяцілі памяці загінуўшых вязняў і тым каму ўдалося выжыць. Быў зняты фільм пра канцэнтрацыйны лагер. 9 снежня 2023 года пасля рэканструкцыі быў адкрыты абноўлены мемарыяльны комплекс.

На месцы былога лагера смерці ўсталяваная вежа памяці, сцяна смутку, камяні прасвятлення, барэльеф воінам-медыкам, якія прадухілілі распаўсюджванне эпідэміі тыфу. Ёсць зона для ўскладання кветак і вянкоў, пано з архіўнымі дакументамі, фатаграфіямі, зробленымі пасля вызвалення вязняў у сакавіку 1944 года. Ля капліцы абсталявана пляцоўка і паркоўка. Уздоўж краю забалочанай тэрыторыі знаходзяцца паклонныя крыжы. Створана назіральная пляцоўка. Усё выканана ў адзіным стылі.

Цэнтрам прыцягнення турыстаў стаў новы інфармацыйны павільён. Тут аформлена сюжэтная кампазіцыя ў выглядзе панарамы з васковымі фігурамі і роспісам. Даведацца пра трагічныя старонкі гісторыі можна праз інтэрактыўны стэнд.

"Азарычы" - гэта месца ўсеагульнага болю і смутку, напамін усім нам пра тое, якой цаной у гады Вялікай Айчыннай вайны дасталася савецкаму народу Вялікая Перамога.