Гомель. Дом Пікуса (вуліца Пралетарская, 5).

Яр, на схіле якога стаяў жылы дом відавочна заможных людзей, — гэта легендарны Кагальны роў, па якім працякаў ручай Гомеюк, які даў назву Гомию-Гомелю. У другой палове 19 стагоддзя яр быў забудаваны дамамі яўрэйскай беднаты.

Невялікія драўляныя домікі густа абляпілі схілы яра, які цягнуўся ці ледзь не ўздоўж усёй вуліцы Кавальскай (цяпер — Інтэрнацыянальнай). За Кагальным ровам у свой час трывала ўмацавалася слава самага крымінальнага раёна Гомеля.

У 1918 годзе ў закавулках Кагальнага рова прайшоў з'езд савецкіх партызан і падпольшчыкаў Гомельшчыны, якія вялі барацьбу супраць нямецкіх і гетманскіх акупантаў. І да апошняга часу ў Кагальным рове пры правядзенні земляных работ знаходзілі то астанкі нямецкага салдата ва ўніформе часоў Першай сусветнай вайны, то кімсьці прыкапаны іржавы "Браўнінг" узору 1903 года.

Шматкватэрны дом па вуліцы Пралетарскай, 5, вядомы як Дом Пікуса, быў узведзены ў 1870-х гадах Пітуновым. Празорлівы старавер аператыўна адрэагаваў на гарадскія змены, прыбыткова інвеставаўшы ў нерухомасць для здачы ўнаём. Пасля будаўніцтва дзвюх чыгунак, Гомель з 15-тысячнага горада да 1910 года вырас да статысячнага. У хуткарослым горадзе востра стаяла жыллёвая праблема і арэнда кватэр была запатрабаваная. У пачатку 20 стагоддзя арэнда ў Гомелі дасягала 500 рублёў у год, прыносячы ўладальнікам даходных дамоў значны прыбытак. Пітуноў не памыліўся, уклаўшы сродкі ў будаўніцтва на прэстыжнай Фельдмаршальскай вуліцы.

У доме маглі размяшчацца сталовая і крамы. У пачатку 20 стагоддзя яго набыў Пікус, адкрыўшы галантарэйны магазін, чыя шыльда дала будынку імя «Дом Пікуса».

Дом Питунова-Пікуса мае ўнікальную архітэктурную асаблівасць: з вуліцы Пралетарскай ён аднапавярховы, а з боку Кагальнага рова – трохпавярховы. Першапачаткова драўляны, ён быў абліцаваны цэглай з-за гарадскога закона, які забараняў вялікія драўляныя пабудовы ў цэнтры з-за пажарнай небяспекі, так як Гомель перажыў некалькі маштабных пажараў.

Аконнае афармленне з цаглянай "ліштвой" у рускім стылі нагадвае аб драўляным мінулым будынка, верагодна, паўтараючы арыгінальныя драўляныя дэталі.

І да вайны, і пасля яе будынак выкарыстоўваўся пад жыллё.

У 90-я гады ў доме Пікуса сталі размяшчацца офісы розных камерцыйных арганізацый. Не запатрабаваная імі частка будынка стала прыходзіць у запусценне, як і суседнія дамы гэтага завулка. Цяпер яны ўжо знесены, а на іх месцы добраўпарадкавана аўтастаянка.

Дом Пікуса як архітэктурная славутасць ахоўваецца законам. Яго адрэстаўравалі. Унутры размешчаны офіс-цэнтр.