Гомель. Капліца-пахавальня Паскевічаў.

Памяці графа Івана Фёдаравіча Паскевіча-Эрыванскага, князя Варшаўскага

Будаўніцтва склепа Паскевічаў было распачата ў 1870 годзе генерал-лейтэнантам Фёдарам Іванавічам Паскевічам. Будавалася капліца ў памяць пра бацьку князя - генерал-фельдмаршала Івана Фёдаравіча Паскевіча. Славуты военачальнік з'яўляўся адзіным у гісторыі поўным кавалерам ордэнаў Святога Георгія і Святога Уладзіміра. Пры жыцці Іван Фёдаравіч славіўся хвацкай адвагай і талентам палкаводца. У час праўлення Мікалая Першага не было роўных па ўплывовасці князю Івану Паскевічу. Памёр князь у Варшаве, а пахаваны быў у Іванаўскім, цяпер гэта горад Дэмблін.

Узвядзенне капліцы ў Гомелі было завершана ў 1889 годзе. Астанкі найяснейшага князя Варшаўскага, графа Івана Фёдаравіча Паскевіча-Эрыванскага і яго жонкі, найсвятлейшай княгіні Варшаўскай Лізаветы Аляксееўны Паскевіч былі перамешчаныя ў фамільны склеп пад капліцай.

Праз некаторы час у склепе, на глыбіні трох метраў былі перапахаваны астанкі бацькі фельдмаршала - Фёдара Рыгоравіча Паскевіча і яго маці Ганны Осіпаўны Паскевіч, а таксама іх дачок - Анастасіі Іванаўны Лабанавай-Растоўскай і Ганны Іванаўнай Валконскай. Апошнімі былі пахаваны генерал-лейтэнант Фёдар Іванавіч Паскевіч і яго ўнучка Аляксандра Мікалаеўна Балашава. Усе пахаванні накрыты плітамі з васьміканцовымі праваслаўнымі крыжамі.

Раскошнае ўбранне капліцы

Капліца над магільным склепам Паскевічаў пабудавана ў «рускім стылі», для якога тыповыя прыёмы маскоўскай архітэктуры XVII стагоддзя. Квадратны ў плане будынак з цэглы ўвянчаны высокім васьмігранным шатром. На вяршыні - пазалочаная цыбульная глаўка. Такія ж глаўкі-цыбуліны ўзняты па кутах будынка. Разны камень, размаляваныя сцены, мазаіка з смальты, чырвоная кераміка без глазуры, мастацка апрацаваны метал – уся гэтая разнастайнасць характэрна для вонкавага ўбрання капліцы.

Уваход у падземны магільны склеп знаходзіцца ў асобным павільёне, які выкананы ў падобным стылі. Над павільёнам таксама ўсталяваны пазалочаны купал з праваслаўным крыжом. Скляпенні магільнага склепа абліцаваны керамічным матэрыялам са шкляной палівай. Такі матэрыял выраблялі на заводзе каля вёскі Наспа, якая знаходзіцца ў Буда-Кашалёўскім раёне. Раней інтэр'ер падзямелля ўпрыгожвалі іконы, на надмагіллях былі пахаваны сярэбраныя вянкі і вырабы з фарфору. У склепе былі мармуровыя вазы, панікадзіла, падсвечнікі і лампады са срэбра і пазалочанай бронзы.

Пахавальня Паскевічаў у цяперашні час

У 20-х гадах мінулага стагоддзя магільны склеп пазбавіўся свайго ўнутранага ўбрання, затым, у перыяд Вялікай Айчыннай вайны капліца зведала сур'ёзныя разбурэнні. У 1953 годзе будынак быў прызнаны помнікам архітэктуры, і ўлады рэспублікі ўзялі яго пад ахову. У 1969-1976 гг была праведзена рэстаўрацыя капліцы-пахавальні, пасля чаго аб'ект перайшоў у вядзенне музея Гомельскага палацава-паркавага ансамбля. У 1980-я гады на металічныя элементы помніка вярнулася пазалота. У 2016 годзе быў завершаны фінальны этап рэстаўрацыі, і пахавальня князёў Паскевічаў адкрылася для наведванняў.