Пружаны. Царква Ушэсця Дзевы Марыі

Першы каталіцкі храм у Пружанах быў узведзены ў 1522 годзе. Да сярэдзіны XIX стагоддзя ён стаў занадта малы для значна павелічэлага прыходу, таму было прынята рашэнне пабудаваць новы каменны будынак. Для гэтага з Варшавы запрасілі знакамітага архітэктара Генрыка Марконі. Аднак пасля падаўлення паўстання 1863 года і распачатых рэпрэсій супраць каталіцкай царквы, яшчэ недабудаваны будынак быў адабраны і перададзены праваслаўным (будынак быў знішчаны падчас Вялікай Айчыннай вайны).

Пасля таго як стары драўляны храм згарэў, вернікі-каталікі дамагаліся будаўніцтва новага касцёла ў Пружанах. У 1877 годзе быў атрыманы дазвол на будаўніцтва, а ў 1878 годзе зацверджаны праект і пачата будаўніцтва. Уладамі была пастаўлена ўмова, каб новы касцёл не перавышаў па вышыні іншыя будынкі горада, таму ад узвядзення вежаў вырашылі адмовіцца.

Будаўніцтва храма ў неакласічным стылі завяршылася ў 1883 годзе, і 8 верасня 1884 года ён быў асвечаны.

Падчас Першай сусветнай вайны храм моцна пацярпеў, але ў 1929-1930 гадах, калі Пружаны ўваходзілі ў склад Польшчы, была праведзена яго капітальная рэстаўрацыя. У 1939 годзе вікарыем Пружанскай парафіі быў будучы кардынал Казімір Свёнтэк. Пасля захопу Пружан савецкімі войскамі ў верасні 1939 года ён быў арыштаваны і прысуджаны да расстрэлу, але вызвалены падчас нямецкай акупацыі, вярнуўся ў храм і служыў да 17 снежня 1944 года, калі зноў быў арыштаваны і адпраўлены ў лагеры. Праз пераслед пробашч Антоній Ройка быў вымушаны з'ехаць у Польшчу, і Парафія засталася без святара. Вернікі працягвалі збірацца ў храме для малітваў яшчэ два гады, пакуль ён не быў зачынены і апячатаны 2 сакавіка 1948 года.

У 1951 годзе ў будынку храма размясціўся Дом культуры. Ўнутранае ўбранне было знішчана, металічныя дэталі органа здалі ў металалом, а драўляныя часткі выкарыстоўвалі для ацяплення будынка.

Храм Ушэсця Багародзіцы ўяўляе сабой помнік архітэктуры неакласіцызму. Будынак мае прамавугольную форму ў плане і накрыты двухсхільным дахам. Галоўны фасад характарызуецца сіметрычна-восевай двух'яруснай кампазіцыяй і завяршаецца трохвугольным франтонам на прамавугольным Атыцы. У архітэктурным афармленні выкарыстаны класічныя элементы, а бакавыя фасады рытмічна расчлянёны пілястрамі і аконнымі праёмамі.

Таксама храм прыцягвае ўвагу не толькі сваім вонкавым абліччам, але і багатай гісторыяй, якая раскрываецца ў ходзе экскурсій. Падчас наведвання храма можна сустрэць прыязных і дасведчаных экскурсаводаў, якія праводзяць вельмі пазнавальныя і падрабязныя экскурсіі. Наведвальнікі атрымліваюць выдатны аповяд пра гісторыю храма, яго абразах, настаяцелях і прыхаджанах, што дазваляе цалкам пагрузіцца ў атмасферу гэтага духоўнага і асветніцкага месца. Прыемная атмасфера і глыбокія веды экскурсаводаў робяць наведванне храма асабліва запамінальным, за што яны заслугоўваюць вялікай падзякі.