Нацыянальны парк Нарачанскі

Нарачанскі край славіцца сваёй прыроднай разнастайнасцю і ўнікальным ландшафтам, які сфармаваўся пры адступленні Валдайскага ледніка каля 15-20 тысяч гадоў таму. Менавіта тады з'явіліся знакамітыя Нарачанскія азёры. Азёры займаюць каля пятай часткі парку і адносяцца да басейнаў Нёмана і Заходняй Дзвіны. Па тэрыторыі парку працякаюць рэкі Страча, Нарачанка, Узлянка і Свірыца. У нацыянальным парку размешчаны 43 азёры, уключаючы 4 групы: Нарачанскую, Мядзельскую, Балдукскую і Свірскую. Жамчужыны краю-возера Нарач (самае вялікае ў Беларусі з плошчай 79,6 км2), Мястра і Баторына.

Каля 48% тэрыторыі парку пакрыта хваёвымі борамі і бярозавымі гаямі. Флора ўключае разнастайнасць імхоў, лішайнікаў, грыбоў і водарасцяў. Тут налічваецца больш за 1400 відаў вышэйшых раслін, з якіх 114 занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі, уключаючы самую прыгожую беларускую архідэю — венерын чаравічак.

Фауна рэгіёну налічвае 314 відаў пазваночных жывёл, уключаючы Еўрапейскага высакароднага аленя, дзіка, лася, казулю, янотападобнага сабаку, барсука, куніцу, норку, выдру, бабра і андатру. Багацце вадаёмаў і балот прыцягвае 218 відаў птушак, сярод якіх больш за 51 занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі, такія як вялікі Бугай, скапа і шэры журавель. У Нарачанскіх азёрах і рэках жыве каля 35 відаў рыб, уключаючы шчупака, плотку, акуня, ляшча, карася, гусцяру і Ярша.

Нарачанскія азёры, якія ўзніклі пры адступленні Валдайскага ледніка больш за 15 тысяч гадоў таму, заўсёды прыцягвалі аматараў адпачынку, палявання, рыбалкі, даследчыкаў і падарожнікаў сваёй прыроднай прыгажосцю і багаццем. У пачатку ХХ стагоддзя на беразе возера пабудавалі прыватныя вілы, Рэстаран, яхт-клуб і прычал для ветразных лодак. Тут таксама курсіравалі дачныя цягнікі. 

Пасля Вялікай Айчыннай вайны, у 1946 годзе, навуковая экспедыцыя выявіла мінеральныя крыніцы і гаючыя гразі (сапрапелі) у азёрах Кузьмічы, Швакшты і Дзягілі, што паклала пачатак стварэнню климатобальнеологического курорта. У канцы 50-х гадоў на ўзбярэжжы Нарачы пачалося актыўнае будаўніцтва турыстычных баз і дамоў адпачынку. У 1963 годзе адкрыўся санаторый "Нарач", а пазней - дом адпачынку "Нарач" і дзіцячы аздараўленчы лагер "Зубраня". У 60-70-я гады Нарачанскі рэгіён стаў найбуйнейшай курортна-аздараўленчай зонай краіны. 

Нарачанскі Нацыянальны парк быў створаны ў ліпені 1999 года ўказам Прэзідэнта РБ для захавання ўнікальных прыродных комплексаў і эфектыўнага выкарыстання рэкрэацыйных магчымасцяў прыродных рэсурсаў. Архітэктурныя помнікі на тэрыторыі нацыянальнага парку ўключаюць Культавыя збудаванні, такія як каталіцкая царква Божай Маці Скапулярыя XVII стагоддзя ў Мядзелі, Андрэеўскі касцёл і Царква ў вёсцы Нарач, Мікалаеўскі касцёл і драўляная царква ў гарадскім пасёлку Свір, кляштар кармелітаў XVIII стагоддзя ў вёсцы Засвір, касцёл XIX стагоддзя ў вёсцы Канстанцінава і Касцёл Маці Божай у гарадскім пасёлку Крывічы.

Акрамя таго, тут размешчаны сядзібныя комплексы і старадаўнія паркі ў курортным пасёлку Нарач, гарадскім пасёлку Свір і вёсках Канстанцінава, Камарова і Альшэва. Нарачанскі край размяшчаецца ў пераходнай зоне двух гісторыка-этнаграфічных раёнаў — Панямоння і Падзвіння (Паазер'я). Археалагічныя знаходкі другой паловы I і пачатку II тысячагоддзя н. э. сведчаць аб сумесным пражыванні на гэтай тэрыторыі балцкіх і славянскіх плямёнаў.

Найстаражытныя Археалагічныя помнікі Нарачанскага краю датуюцца мезалітам (сярэднім каменным стагоддзем) і ставяцца да VII—VI тысячагоддзя да н.э. гэтыя стаянкі выяўленыя каля вёсак Кусеўшчына, Струголапы, Лапоси і Красяны. Культурны пласт неаліту, выяўлены пры раскопках ля вёсак Нікольцы і качэргі (культура ямачна-грабеньчатай керамікі), адносіцца да IV—III тысячагоддзяў да н.э. помнікі культуры шнуравай керамікі прадстаўлены знаходкамі ў вёсак Нікольцы, рыбкі і Расохі (стаянкі бронзавага веку 2200-700 гг. да н. э.). Сляды старажытнай эпохі жалезнага веку добра захаваліся ў выглядзе курганных могільнікаў, гарадзішчаў і селішчаў ля вёсак Алешкі, гускі, Шклянікава, Засвір і іншых.