Мураваная Ашмянка. Касцёл Панны Марыі.

Мураваная Ашмянка - незвычайнае мястэчка. Тут ёсць цікавыя славутасці і багатая гісторыя. 

Разам з навакольнымі землямі Мурашмянка ў першай палове XVI стагоддзя згадвалася ў летапісе як уласнасць Войцеха Стаброўскага. Пазней землі гэтыя былі выкупленыя Мікалаем Нарушэвічам, а з 1574 года гэта ўжо ўладанні Дарагастайскіх, з родам якіх і звязана адна з славутасцяў ў Муравянай Ашмянцы - старадаўняя друкарня. 

Ашмянка заставалася за Дарагастайскімі амаль 80 гадоў. Менавіта вядомы дзяржаўны дзеяч Вялікага Княства Літоўскага Кшыштаф Дарагастайскі і абсталяваў у сваім радавым маёнтку друкарню, дзе ў XVI стагоддзі была надрукаваная першая ў Рэчы Паспалітай кніга па анатоміі і фізіялогіі коней "Гіпіка", а таксама Кніга "Censura", 1615 года, накіраваная супраць ерэтыкоў-Арыян з Польшчы. Захоўваецца кніга ў цяперашні час у аддзеле рэдкай кнігі Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі. Кшыштаф Дарагастайскі быў пахаваны ў сваім радавым маёнтку ў фамільным склепе. У гонар заснавальніка друкарні ў вёсцы пакладзены мемарыяльны камень.

Далей гэтыя землі пераходзяць ва ўладанні да Сапегаў. А ўжо ад іх найбагатыя ўладанні становяцца ўласнасцю роду Важынскіх. Маёнтак на Ашмяншчыне належаў Важынскім на працягу больш за 150 гадоў. Лічыцца, што на падмурку друкарні Дарагастайскіх, у сярэдзіне XIX стагоддзя Ігнат Важынскі пабудаваў каменны палац у архітэктурным стылі класіцызму. Быў дабудаваны верхні паверх, так што ранейшы першы стаў цокалем. Важынскі быў і ініцыятарам узвядзення ў 1790 годзе драўлянага касцёла ў гонар Найсвяцейшай Панны Марыі.

Царква ўяўляе сабой будынак са званіцай і з'яўляецца ўзорам барока і класіцызму ў народнай драўлянай архітэктуры. Крыжовую канфігурацыю касцёлу надае невялікі трансепт, франтоны якога як і франтон галоўнага фасада вянчаюць шлемападобныя глаўкі з крыжамі на гранёных барабанах. Унутры захавалася паліхромны арнаментальна-сюжэтны роспіс у стылі ракако двух'яруснага галоўнага алтара. Бакавыя алтары падобныя па сваёй кампазіцыі на асноўнай, але выглядаюць сціплей. Касцёл абнаўляўся ў 1841 і ў 1874 годзе.

У сярэдзіне XIX стагоддзя зноў мяняецца ўладальнік. Новым гаспадаром становіцца Ксаверый Карэйва, а старадаўняя сядзіба - палац грунтоўна перабудоўваецца. Пры Карайвах быў закладзены памятны камень з лічбамі " 1590 і 1843 " - гады пачатку будаўніцтва і рэканструкцыі палаца. Сёння гэты валун можна ўбачыць ля сцен былой друкарні.

Падчас Другой сусветнай вайны, у маі 1944 года вёска была месцам бітвы паміж польскім супрацівам і літоўскім дапаможным мясцовым атрадам. У пасляваенныя гады рэшткі будынка выкарыстоўвалася для сельскагаспадарчых патрэб, а потым яго проста закінулі. Да руін вядзе маляўнічая алея са старых дрэў. А ў пяцістах метрах ад іх можна ўбачыць невялікую прыдарожную капліцу - будынак канца XIX стагоддзя.

Як і ва ўсякага населенага пункта ў мураванай Ашмянцы ёсць сваё паданне. На поўнач ад вёскі ляжыць камень-след. Людзі кажуць, што сам БОГ хадзіў па іх зямлі і пакінуў след на камені. Гэта месца называюць Божы след. І гэта нядзіўна: беларускае слова " Ашмяна "паходзіць ад літоўскага слова" акменас", што азначае камень. Людзі прыходзяць туды, каб убачыць цуд і вылечыцца. 

Кажуць, што вада, якая збіраецца ў следзе каменя, з'яўляецца лячэбнай...