Маладзечна. Мемарыяльны комплекс Шталаг-342.

У ліпені 1941 года на тэрыторыі Маладзечанскай настаўніцкай семінарыі акупанты арганізавалі лагер для савецкіх ваеннапалонных і грамадзянскіх асоб, якія падазраюцца ў сувязях з партызанамі. Да чэрвеня 1944 года праз гэты лагер прайшло больш за 80 тысяч савецкіх грамадзян, з якіх 33 150 страцілі жыццё.

Вязняў змяшчалі ў халодныя і непадыходныя баракі, дзе панавалі голад і эпідэміі. Больш моцных прымушалі працаваць, а слабых пазбаўлялі ежы ці забівалі. Мёртвых звозілі ў ямы побач з лагерам і закопвалі або спальвалі.

Да канца чэрвеня 1941 года ў лагеры ўжо знаходзіліся тысячы ваеннапалонных і грамадзянскіх. Умовы пражывання былі жудаснымі: не хапала месца для сну, і перасоўвацца Даводзілася па целах. У жніўні пачаліся першыя выпадкі галоднай смерці, а з надыходам холаду сітуацыя яшчэ больш пагоршылася. Былі эпідэміі, а дапамога не аказвалася. Людзі паміралі ў вялікіх колькасцях. Вязні жылі ў жахлівых умовах і цярпелі неймаверныя зверствы.

Гэта месца пры наведванні пакідае вельмі моцныя ўражанні. Гэта мемарыял, прысвечаны нявінным ахвярам вайны. Балюча і страшна. Тут у поўнай меры адчуваеш трагедыю мясцовых жыхароў. Усё зроблена сімвалічна і з глыбокім сэнсам. Камяні, па задумцы аўтара, сімвалізуюць магілы, калючы дрот - сімвал канцлагера, чорныя кветкі - памяць аб загінуўшых.

Каля комплексу знаходзіцца вайсковая частка. Каб наведаць дадзенае месца, не патрэбны экскурсавод - усё і так зразумела... Таксама не абавязкова трапляць ўнутр комплексу за агароджу. Дастаткова некалькіх хвілін, каб адчуць усю трагедыю вайны і маштаб смерцяў у гэтым месцы - 33 150 загінулых чалавек, што паказана на таблічцы ля мемарыяла.