Мінск. Царква Аляксандра Неўскага.

На ўзвядзенне новага храма-помніка будаўнічым аддзяленнем Мінскага губернскага праўлення ў красавіку 1896 года быў зацверджаны каштарыс на агульную суму 11.227 рублёў і 39 капеек. На збудаванне храма немалыя сродкі ахвяравалі войскі мясцовага ваеннага гарнізона і прыватныя асобы — у асноўным сваякі загінуўшых воінаў. Актыўна дапамагаў у гэтай справе благачынны 30-й пяхотнай дывізіі протаіерэй Павел Багдановіч. Урачыстае асвячэнне 2 лютага 1898 года ўзначаліў епіскап Мінскі Сімяон. Першапачаткова царква, як і само могілках, ставілася да ваеннага ведамства. У вядзенне епархіі і горада царква і могілкі перайшлі ў 1915 годзе.

У лютым 1938 года ўлады распарадзіліся закрыць храм. Пасля яго закрыцця ў Мінску не засталося ніводнай дзеючай царквы.

У самыя першыя дні Вялікай Айчыннай вайны, 24 чэрвеня 1941 года, раён Ваенных могілак падвергнуўся асабліва жорсткай бамбардзіроўцы. Могілкі ахапіла кальцо агню. Тут было скінута больш за дваццаць фугасных бомбаў. Адна з іх трапіла ў храм. Прабіўшы скляпенні, бомба ўпала перад алтаром насупраць абраза Свяціцеля Мікалая, але выбуху не адбылося. У выніку бамбардзіроўкі выбухной хваляй быў знесены галоўны купал, загарэўся дах, але неўзабаве полымя згасла само.

Ужо ў першыя дні вайны храм быў адкрыты прыхаджанамі. Набажэнствы аднавіліся 5 ліпеня 1941 года, на ўсяночным чуванні царква была зноў асвечана. Увосень 1944 года ў царкве з'явіўся правы прыдзел — у гонар Пакрова Прасвятой Багародзіцы, упрыгожаны фрэскай гэтага свята. Пад галоўным купалам змешчаны фрэскі, якія паказваюць евангелістаў, у алтары-вобраз Праабражэння Гасподняга.

У 1951 годзе храм быў перафарбаваны ўнутры і звонку ў белы колер. Пры выкананні работ, па нядбайнасці, апынуліся закрашенными некаторыя фрэскі ў медальёнах і трафарэтных роспіс. У 1955 годзе вайсковыя могілкі былі закрытыя для пахаванняў. У пачатку 1960-х гадоў свецкія ўлады мелі намер зноў закрыць храм і зладзіць у ім майстэрню па вырабе трунаў, але дзякуючы супрацьдзеянню настаяцеля царквы протаіерэя Віктара Бекарэвіча храм удалося адстаяць. Пад кіраўніцтвам бацькі Віктара праводзіліся шырокія рэстаўрацыйныя работы. Былі вырабленыя і разам з купаламі пазалочаныя новыя крыжы з нержавеючай сталі.

У 1982-1983 гадах праведзены шырокія рэстаўрацыйныя работы: цалкам адноўлены цэнтральны купал, выраблены і разам з купаламі пазалочаныя новыя крыжы з нержавеючага металу, вонкавыя сцены вызваленыя ад ранейшых напластаванняў фарбаў і зноў афарбаваныя адмысловым фарбуе складам. На тэрыторыі, прылеглай да храма, пакладзены асфальт. У 1985 годзе прыступілі да ўнутранага рамонту і рэстаўрацыі, звод над галоўным пасадам быў упрыгожаны зноў напісанымі фрэскамі.

У 1991 годзе побач з храмам пабудавалі царкоўны дом для здзяйснення сакрамэнту Хрышчэння, заняткаў нядзельнай школы, гутарак з прыхаджанамі. Наверсе ўладкованая Званіца. Памяшканні другога паверха былі распісаны, адкрылася нядзельная школа.

Адрэстаўраваны Ваенныя рэліквіі храма: паходная царква і палкавыя харугвы 119 Каломенскага палка, ахвяраваныя ў 1878 годзе. Напярэдадні 100-годдзя царквы сіламі прыхода добраўпарадкаваны 40 магіл вакол храма, абноўлена Званіца, на ёй усталявалі шэсць новых званоў. У юбілейным годзе храм наведаў Свяцейшы Патрыярх Аляксій II і перадаў прыходу абраз святога дабравернага князя Аляксандра Неўскага. З моманту асвячэння храма чатыры разы на год (на сусьветныя бацькоўскія суботы) тут здзяйсняюцца памінальныя набажэнствы, на якіх загінулыя воіны памінаюцца пайменна.