Гродна. Сядзіба Станіславава.

Цэнтральнае месца сядзібы Станіславава займае будынак палаца, які ўзвышаецца на вяршыні пакатага схілу. Перад палацам абапал на ніжняй тэрасе схілу размешчаны прамавугольныя ў плане аднапавярховыя бакавыя флігелі пад высокімі вальмавымі, некалі – чарапічнымі, дахамі, якія ўтвараюць курданер – парадны двор перад будынкам палаца. Ён аддзелены ад вонкавай прасторы агароджай з варотамі. Калісьці абапал масіўных цагляных варот меліся праёмы для брамак, увянчаныя арачнымі перакрыццямі, цяпер такі архітэктурны элемент з правага боку згублены, няма і створак варот і брамак, з каменя вонкі глядзяць толькі заслоны ад іх.

Рэзідэнцыя мае форму прамавугольніка, цэнтральная частка якога звязвае паміж сабой некалькі пакояў (парадныя залы і вестыбюль). У вестыбюлі ўстаноўлена некалькі кутніх печаў з чорнага мармуру ў традыцыях стылю неаготыкі. Раней палац здзіўляў сваёй унутранай пышнасцю. Сцены былі ўпрыгожаны міфалагічнымі роспісамі, а столі ўражвалі рэльефным аздабленнем - ляпнінай. Танцавальная зала была пакрыта мастацкім паркетам, які знішчылі ў часы Першай сусветнай вайны. Да Станіславава з горада накіроўвалася доўгая прыгожая алея, якую ў народзе называлі «алея кахання». Існуе легенда, што тут, у цені ліп, кахаў бавіць час сам кароль. Па баках ад галоўнага будынка размешчаны флігелі пад высокімі вальмавымі дахамі. Над аконнымі праёмамі размясціліся лучковыя і трохкутныя сандрыкі. Цэнтральны фасад вылучаны паўкруглым эркерам, на атыцы якога захавалася манаграма караля SAR - скарачэнне ад Stanislaus Augustus Rex (Станіслаў Аўгуст, кароль). Побач з сядзібным домам некалі знаходзіліся таксама гаспадарчыя пабудовы.

Да сядзібы Станіславава прымыкае парк, дамінантай якога была асноўная пад'язная ліпавая алея. Сам парк першапачаткова меў радыяльна-прамянёвую планіроўку, аднак у другой палове XIX стагоддзя парк пераабсталявалі ў пейзажны: замест прамавугольных алей з'явілася звілістая дарожна-сцежкавая сетка з відамі на паркавыя пейзажы. Некалькі старых ліп, якія раслі яшчэ пры жыцці Станіслава Аўгуста, захавалася да нашых дзён.

Пасля смерці Станіслава Аўгуста і далучэння Рэчы Паспалітай да Расійскай імперыі, Кацярына II падарыла Станіславава генералу Рубану, а той у 1814 годзе перапрадаў яго князю Францішку Ксаверыю Друцкаму-Любецкаму. Сядзіба належала роду Друцкіх-Любецкіх да пачатку Другой сусветнай вайны.

У 1953 годзе сядзіба Станіславава ў Гродне стала ўласнасцю Гродзенскага сельгасінстытута. З гэтага часу тэрыторыя сядзібы падвяргаецца першай і самай карэннай змене за ўсю гісторыю свайго існавання. Межы сядзібы размываюцца, будынкі падвяргаюцца значным рэканструкцыям, забудова ўшчыльняецца і дадаецца новымі аб'ектамі. У савецкі час адміністрацыю мала клапацілі гістарычныя помнікі архітэктуры, т.я. раён забудоўваўся сучаснымі хатамі Адзінае, на што можна было разлічваць - касметычны рамонт. Нягледзячы на гэта, уцалелі нават гаспадарчыя пабудовы, якія і зараз можна знайсці сярод савецкіх аднатыпных шматпавярховак, пабадзяўшыся па наваколлях.

У 2007 годзе вырашылі правесці рэканструкцыю палацава-паркавага комплексу, а ў 2011 годзе з'явіўся праект мадэрнізацыі. Галоўнай задачай было захаванне першапачатковага аблічча будынка, парка і алей. Цэнтральны будынак і ўсходні флігель сёння выкарыстоўваюцца як карпусы Гродзенскага дзяржаўнага аграрнага ўніверсітэта. Там размяшчаюцца кафедра плодаагародніцтва і лугаводства і кафедра раслінаводства.

Перад уваходам у былую загарадную каралеўскую рэзідэнцыю ў савецкі час быў усталяваны помнік Івану Мічурыну, вакол якога высаджаны яблыні выведзеных гэтым сусветна вядомым біёлагам і селекцыянерам гатункаў. За заходнім флігелем знаходзяцца гаспадарчыя пабудовы канца XIX - пачатку ХХ стагоддзя, узведзеныя на месцы гаспадарчага двара канца ХVIII стагоддзя.