Гродна. Касцёл Здабыцця Святога Крыжа.

Гісторыя касцёла ў Гродне цесна звязана з прыбыццём у горад манахаў-бернардынцаў. У 1494 годзе Вялікі князь Літоўскі Аляксандр Ягелончык падарыў ім зямлю для будаўніцтва манастыра і касцёла. Першапачаткова касцёл быў драўляным, а будаўніцтва каменнага пачалося ў 1595 годзе пры падтрымцы караля Жыгімонта ІІІ Вазы. Па легендзе, значныя ахвяраванні на будаўніцтва зрабілі салдаты, якія вярталіся з перамогай, кожны з якіх даў па талеры, а канцлер Леў Сапега ахвяраваў тысячу талераў. У 1618 г. віленскі біскуп Яўстафій Валовіч асвяціў касцёл, што азначала завяршэнне яго будаўніцтва. Касцёл, жылы корпус і чатырох'ярусная вежа-званіца ўтвараюць адзіны комплекс з унутраным дваром.

Касцёл і кляштар ордэна бернардынцаў лічыцца адным з унікальных архітэктурных ансамбляў у Гродне. У ім праглядаюцца элементы некалькіх архітэктурных стыляў. Выступоўцы ступеністыя контрфорсы і спічастыя высокія аконныя праёмы на тыльным і бакавых фасадах маюць дачыненне да готыкі. Крывалінейныя формы верхняга яруса галоўнага фасада разам з барочнымі элементамі ўваходнай групы ставяцца да стылю барока. А выступ фасада разам з часткай перакрыцця і нішы са скульптурамі ўласцівыя эпосе рэнесансу. Усе гэтыя стылі гарманічна спалучаюцца і ўтвараюць адзіную архітэктурную кампазіцыю.

У касцёле былі пахаваны члены шляхетных сем'яў, такія як Масальскія, Эйсманты і Андрэй Станіслаў Сапега. Існуе легенда аб падзямеллі пад храмам, дзе таксама былі пахаванні. У 1894 годзе пісьменніца Эліза Ажэшка вянчалася ў гэтым касцёле са сваім другім мужам.

У 1832 годзе манастыр быў зачынены, а касцёл стаў парафіяльным. У савецкі час у храме размяшчалася бюро судова-медыцынскай экспертызы і санстанцыя. Касцёл вярнулі каталікам у 1990 годзе. Тут адкрылі вышэйшую рымска-каталіцкую семінарыю. Дзейнічае яна да гэтага часу. Пры семінарыі з 1997 года адкрыта бібліятэка, якая налічвае больш за 20 000 экзэмпляраў свецкай і рэлігійнай літаратуры.