Вялікія Лётцы. Сядзіба Адамавых.
Сядзіба
Беларусь, Віцебская вобласць, Віцебскі раён, вёска Вялікія Лётцы, Савецкая вул., 8А, корп. 9
Апісанне
Вёска Вялікія Лётцы размешчана за 17 км ад Віцебска на беразе возера Лётцы. У цэнтры вёскі знаходзіцца сядзіба выбітнага геабатаніка, фларыста, дэндролага Уладзіміра Адамава (1875-1939 гады жыцця). У 1890 годзе ў сваёй сядзібе У. У. Адамаў заснаваў Батанічны і даследчы сад раслін розных кліматычных зон.
Катэгорыі

Гістарычнае

Батанічны
Каментары
Нататкі да месца
1Ольга Ерёменко
09.02.2025
Сядзіба Адамавых.
Сядзіба размешчана на роўнай прыпаднятай азёрнай тэрасе. Пейзажны парк прымыкаў да параднага ўваходу ўздоўж уязной алеі. З левага боку парк змяняўся садам (пладовым і вішнёвым). Ад дома праз сад да могілак вяла алея з бэзу. Дарожка гэтая прасочваецца і цяпер.
Ад возера Лётцы да сядзібы вялі зялёныя тэрасы. Усюды знаходзіліся гадавальнікі, агароды, сажалкі, аранжарэі. Сядзібны дом меў два паверхі: першы - каменны, другі - драўляны. Да нядаўняга часу тут жылі людзі. На сцяне будынка прымацаваная мемарыяльная дошка ў гонар выбітнага навукоўца.
Пры батанічным садзе былі пабудаваныя цяпліцы, парнікі, гадавальнікі, у якіх выгадоўваліся і лекавыя расліны, праводзілася іх вывучэнне. Дзякуючы актыўнай дзейнасці Адамава і сувязям, якія ён меў з батанічнымі садамі еўрапейскіх сталіц і Азіі, у садзе былі сабраны расліны з розных месцаў Паўночнага паўшар'я і акліматызаваны прадстаўнікі азіяцкай і заходнееўрапейскіх флор. Тут у 1910 годзе вырасталі 664 віды травяністых і хмызняковых 334 віды драўняных і 13 відаў папараці. Значная частка калекцыя Адамава была сфарміравана ў 1912 годзе.
На сённяшні дзень ад сядзібы Адамава захаваўся толькі сядзібны дом канца дзевятнаццатага - пачатку 20 стагоддзя, а ад батанічнага саду засталіся толькі яго малая частка. Асноўная калекцыя была знішчана ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
У цяперашні час захаваліся толькі асобныя асобнікі: 300-гадовы дуб, алешына шэрая, ліпа крупнолистная, Таполя Пятроўскі, клёны палявыя, а таксама зараснікі маліны духмянай, бэз венгерская і іншыя віды. Таксама ў Вялікіх Лётцах захаваўся ўчастак брукаванай каменем старой дарогі на Полацк.
У доме Уладзімір Адамаў не толькі жыў, але і працаваў. Частка пакояў займала багатая бібліятэка, гербарыі і батанічны музей. У 1917 годзе маёнтак забралі, а гаспадару падсялілі сірот-беспрытульнікаў. У вучонага засталося толькі некалькі пакояў. Цудоўны сад стаў прыходзіць у заняпад. У выніку, Адамава з маёнтка "выжылі" і ў 1924 годзе ён з'ехаў у Менск. Апошнія 5 гадоў свайго жыцця ён жыў у Крыме і памёр у 1939 годзе ў Севастопалі (пахаваны ў Феадосіі).
Частку раслін з калекцыі У. У. Адамава ў Вялікіх Лётцах аддалі ў Віцебскі батанічны сад. Зараз на месцы сядзібы рэалізуецца батанічны інвестыцыйны праект. У гісторыі сядзібы пачаўся новы віток: ёю зацікавіўся віцебскі прадпрымальнік і гукарэжысёр Максім Жукаў.
Статусу помніка архітэктуры ў збудаванні няма-яго занадта часта перабудоўвалі. Каштоўнасць гэтага месца толькі ў гаспадара асабняка, які ператварыў ўсю акругу ў сапраўдны батанічны сад. Спачатку 20 стагоддзя імя ўладальніка маёнтка, вучонага Уладзіміра Адамава грымела на ўсю Еўропу. Пра сядзібу ў вёсцы Вялікія Лётцы ведаюць усе. Дом - галоўнае месца прыцягнення для турыстаў, якія захапляюцца батанікай. Планы па аднаўленні сядзібы вельмі вялікія: тут плануюць стварыць музейную экспазіцыю, майстэрню, рамесны цэх, міні-гасцініцу для турыстаў. Радасна, што такое прыгожае і гістарычнае месца знайшло нарэшце свайго гаспадара.