Па памятных мясцінах роду Горватаў.

Род Горватаў, які пакінуў яркі след у гісторыі Беларусі, быў прадстаўлены абруселай галіной венгерскага дваранства.

З канца XVIII стагоддзя яны валодалі вёскай Ліпава, ператварыўшы яе ў сваю радавую рэзідэнцыю. Ключавую ролю ў гэтым адыграў Отан Горват, пры якім да 1862 годзе быў дабудаваны галоўны сядзібны дом і закладзены маляўнічы парк.

Аднак сапраўднымі жамчужынамі спадчыны Горватаў сталі іх сядзібы ў Нароўлі і Барбараве. Гэтыя маёнткі былі не проста дамамі для багатых памешчыкаў, а сапраўднымі цэнтрамі культуры і скарбніцамі мастацтва. Уладальнікі, такія як Даніэль Горват ў Нароўлі і яго брат Аляксандр у Барбараве, былі асвечанымі мецэнатамі, якія сабралі ўражлівыя калекцыі.

Сцены Нараўлянскага палаца, паводле апісанняў даследчыка Рамана Афтаназі, былі шчыльна завешаны палотнамі. Тут знаходзіліся працы галандскай школы, сямейныя партрэты пэндзля Яна Дамеля і Януарыя Сухадольскага, а таксама партрэт Ядвігі Горват аўтарства Людаміра Яноўскага, ганараваны залатым медалём на выставе ў Парыжы. Інтэр'еры дзівілі раскошай: унікальныя паркеты, размаляваныя столі з алегорыямі рэк Дняпра і Прыпяці, а таксама найбагацейшая бібліятэка.

Не саступала па каштоўнасці і калекцыя Аляксандра Горвата ў Барбараве, дзе захоўваліся палотны Рэмбранта, Рубенса і іншых майстроў, а таксама фамільнае срэбра, крышталь і скульптуры.

На жаль, рэвалюцыя 1917 года паклала канец гэтай эпосе. Маёнткі былі нацыяналізаваны, а лёс большасці мастацкіх скарбаў дагэтуль застаецца загадкай.

Тым не менш, памяць пра Горватаў як пра знатакоў прыгожага, якія стварылі ўнікальныя культурныя ачагі ў беларускай глыбінцы, працягвае жыць.